بعد معنوى حج‌

در انديشه امام خمينى قدس سره «حج» كانون معارف الهى ... پيام‌آور طرح و تأسيس جامعه‌اى به‌دور از رذائل مادى و معنوى ... تجلّى و تكرار همه صحنه‌هاى عشق‌آفرين زندگى يك انسان و يك جامعه متكامل در دنياست؛ و مناسك حج، مناسك زندگى است». [1] ايشان سفر حج را سفر به‌سوى خداى تبارك و تعالى دانسته، جهات معنوى آن را چنين ترسيم كرده است:

جهات معنوى حج بسيار است و مهم آن است كه حاج بداند كه كجا مى‌رود و دعوت كى را اجابت مى‌كند و ميهمان كيست و آداب اين ميهمانى چيست و بداند هر خودخواهى و خودبينى، با خداخواهى مخالف است و با هجرت الى‌اللّه مباين و موجب نقض معنويت حج است و اگر همين يك جهت عرفانى و معنوى براى انسان دست بدهد و لبيك به‌راستى مقرون به نداى حق تعالى تحقق حقيقى يابد، انسان در همه ميدان‌هاى سياسى و اجتماعى و فرهنگى و حتى نظامى پيروز مى‌شود و براى چنين انسانى، شكست مفهومى ندارد. [2]

بعد اجتماعى حج‌

حج در بعد اجتماعى «بهترين ميعادگاه معارفه ملت‌هاى اسلامى است كه مسلمانان با برادران و خواهران دينى و اسلامى خود از سراسر جهان آشنا مى‌شوند و در آن خانه‌اى كه متعلق به تمام جوامع اسلامى و پيروان ابراهيم حنيف است، گردهم مى‌آيند و با كنار گذاشتن تشخّص‌ها و رنگ‌ها و ملّيت‌ها و نژادها به سرزمين و خانه اوّلين خود رجعت مى‌كنند و با مراعات اخلاق كريمه اسلامى و اجتناب از مجادلات و تجملات، صفاى اخوت اسلامى و دورنماى تشكّل امت محمّدى 6 را در سراسر جهان به نمايش مى‌گذارند». [3] به همين جهت مى‌توان گفت از نظر حضرت امام قدس سره يكى از فلسفه‌هاى مهم اجتماعى اين كنگره بزرگ و ساليانه، «به هم پيوستن مسلمانان جهان و تحكيم‌

[1] - صحيفه نور، ج 20، ص 229

[2] - همان، ج 19، ص 199-200

[3] - همان، ج 20، ص 131