كردن، دست بزند و برعكس و يا بيش از اندازه او را نگاه كند يا لمس نمايد. [1]

4- هرگاه لمس و نگاه مانع كار مهم‌ترى شود كه از نظر شارع مراعاتش لازم است، لمس و نگاه حرام نيست [2] مثل اين كه بخواهد كسى را از كشتن يا كشته شدن يا عمل منافى عفت نجات دهد.

5- نگاه كردن به پيرزنانى كه سنّشان از حد ازدواج گذشته جايز است؛ البتّه نگاه كردن به جاهايى كه به‌طور متعارف هويداست مثل قسمتى از موى سر يا دست‌ها و نظير آن نه جاهايى كه معمولًا مى‌پوشانند. [3]

يادسپارى‌

از مجموع فتاواى يادشده اين نتيجه به دست مى‌آيد كه اوّلًا اسلام در پى ناديده انگاشتن حقوق زنان يا مردان نيست و هيچ‌گاه نمى‌گويد اين دو قشرى كه از يك نوعند و جنبه‌هاى گوناگون زندگى‌شان مشترك است در دو دنياى جداى از يكديگر زندگى كنند. ثانياً مصلحت جامعه انسانى را فداى غرايز لگام‌گسيخته حيوانى نمى‌كند، بلكه همواره وجدان و ايمان مردان و زنان را به داورى مى‌خواند تا روابط خود را براساس قانون فطرى الهى تنظيم كنند و ضمن ارضاى مشروع عواطف و احساسات انسانى، اخلاق و شريعت را نيز مدّنظر داشته باشند، به يكديگر خيانت نورزند، در تحكيم بنياد خانواده بكوشند، حرمت ناموس ديگران را چون ناموس خويش نگه دارند و ... تا فضايل انسانى، معنويت، روابط عقلانى و اعتماد و اطمينان بر جامعه حاكم شود و از اين رهگذر، مفاسد اجتماعى از آن رخت بربندد.

[1] . تحريرالوسيله، ج 2، ص 243، مسأله 22

[2]. عروة‌الوثقى، ص 672، مسأله 35

[3] . همان