درس هفتم: بيت‌المال (1)

به مالى كه همه مسلمانان در آن، حق دارند «بيت‌المال» مى‌گويند. (1) نظر به اين كه در گذشته برخى از اموال و درآمدهاى دولت در خانه‌هاى امنى قرار مى‌گرفت تا به موقع در راه نيازهاى مردم و اجتماع صرف گردد، نام آن درآمدها به مناسبت محل امن آنها، به‌عنوان «بيت‌المال» خوانده شد. (2)

بيت‌المال مصاديق فراوانى دارد كه مهم‌ترين آنها عبارتند از: درآمدهاى به دست آمده از خمس، زكات، خراج، جزيه، ماليات مستقيم و غير مستقيم، انفال و ثروت‌هاى عمومى، كليه اموال و امكاناتى كه در اختيار وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، مؤسسات دولتى، ارگان‌ها و مانند آنها قرار دارند.

اهتمام به بيت‌المال‌

همه كسانى كه به نحوى با نوعى از بيت‌المال سر و كار دارند بايد نسبت به استفاده و نگهدارى از آن دقيق و دلسوز باشند و با عقل و تدبير و در چارچوب قانون و مقررات، آن را به كارگيرند.

امير مؤمنان 7 در ضمن نامه‌اى به يكى از كارگزاران خود مى‌نويسد:

«ادِقُّوا اقْلامَكُمْ، وَ قارِبُوا بَيْنَ سُطُورِكُمْ، وَاحْذِفُوا عَنّى‌ فُضُولَكُمْ، وَاقْصُدُوا الْمَعانِىَ،

-----------------------------------

(1). لغت‌نامه، على‌اكبر دهخدا، واژۀ بيت‌المال

(2) . ر. ك. بيت‌المال در نهج‌البلاغه، حسين نورى، ص 13