بزرگان اباضیه بوده و دو کتاب الامامه و الرد علی الملحدین را نوشته بوده است. 1 گفتنی است بنی ناجیه گروهی مسیحی ساکن بصره بودند. پس از جنگ جمل، مردم بصره به اطاعت امیر مؤمنان سر نهادند؛ ولی بنی ناجیه سر برتافتند؛ از این رو به دستور امام همگی اسیر شدند. خریت بن راشد ناجی یکی از بنی ناجیه است که پس از حکمیت به همراه یارانش به خوارج پیوست. 2

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست 234. 2 ـ الغارات 329.

محمد غفوری

یحیی ـ زجاج

یحیی ـ زجاج ( پیش از 377ه )

یحیی بن محمد زَجّاج.

تنها الندیم از او نام برده و کتاب التلاویح را اثر او ذکر می کند. 1 از لقب و عنوان کتابش پیداست تخصص وی شیشه گری بوده است؛ زیرا اصطلاح « تلویح الزجاج » به معنای شیشه گری است و دانشمند مشهور ابویوسف کندی هم رساله ای در این زمینه داشته است. 2 مطلب دیگری از یحیی به دست نیامد؛ اما ازآنجاکه الندیم ( م380ه ) از او یاد کرده، روشن است زجاج در سده های نخستین می زیسته است.

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست 379. 2 ـ الفهرست 320.

محمد غفوری

یونس ـ وفراوندی

یونس ـ وفراوندی ( پیش از 377ه )

یونس بن احمد ( محمد ) بن ابراهیم و فراوندی ( وافراوندی ).

الندیم وی را در شمار گروهی یاد کرده که از نسب و زندگینامه آنان آگاهی چندانی نداشته است. او ادیب و نحودان بوده و دو کتاب در این زمینه داشته است: الشافی فی علل النحو و الوافی فی علم العروض. 1 به تبع الندیم منابع متعددی از او نام برده اند؛ اما افزون بر الندیم مطلبی ندارند؛ 2 ضمن اینکه نام آثارش به شکل های مختلف ثبت شده3 و برداشت اشتباه از تخصص او شده است. برخی هر دو کتاب را الکافی نامیده اند4 و برخی دیگر کتاب نخست را الشافی فی علم القرآن آورده و موجب آن شده اند تا در شمار عالمان به قرآن و تفسیر بیاید. 5

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست 94. 2 ـ معجم الادباء 6 / 2853؛ بغیة الوعاة 2 / 365. 3 ـ کشف الظنون 2 / 1023؛ هدیة العارفین 2 / 572. 4 ـ انباه الرواة 4 / 73. 5 ـ طبقات المفسرین ( داودی ) 2 / 385؛ معجم المفسرین 2 / 751.

محمد غفوری