باجها و خراجها و مالياتهايى كه از نقاط مختلف به خزانه حكومت هارون مى‌رسيد بالغ بر 72 ميليون دينار مى‌شد و اين بجز درآمدهاى غيرنقدى بود كه از حاصل اراضى كشاورزى دريافت مى‌گرديد. [1]

گستردگى قلمرو اسلامى و امكانات مالى هارون، او را در آغاز حكومت بر آن داشت كه مملكت پهناور خويش را به نظم آورد، از اين رو، دست به اصلاحاتى زد، از آن جمله بين شهرهاى مختلف وسائل نقليّه منظّمى برقرار كرد و ترتيبى داد كه پيكها با سرعت بيشتر بتوانند راههاى دور را بپيمايند. [2]

اشرافيّت و تجمل‌گرايى‌

پولها و اموال زيادى كه به دربار هارون سرازير مى‌شد به جاى آنكه در عمران و آبادى كشور پهناور اسلامى و رفع نيازهاى عمومى و تأمين و گسترش عدالت اجتماعى صرف شود، بيشتر در راه ارضاى تمايلات شخصى خليفه و زندگى مجلل واشرافى او وبستگان و دربار يانش صرف مى‌شد و براى توده‌هاى مردم جز محروميّت و فشار و تنگدستى ثمره‌اى نداشت.

قصر خُلدى كه هارون در آن زندگى مى‌كرد و مردم آن را به بهشت برين كه خداوند به مؤمنان و پرهيزكاران وعده داده است، تشبيه مى‌كردند و نيز كاخ ديگرش به نام «دارالسّلام» كه نهرها از ميان آن جارى بود و ... همه از مظاهر تجمل‌پرستى اين خليفه عباسى است.

هارون به پاس خدماتى كه برمكيان براى به قدرت رسيدن وى انجام دادند، در روزهاى نخست خلافت خود، «يحيى برمكى» را به وزارت برگزيد و همه اختيارات را به او تفويض كرد و گفت: تمامى امور رعيت را به تو واگذار كردم، هرگونه صلاح مى‌دانى حكومت كن. سپس به عنوان پشتوانه اين اختيارات تامّ، انگشترى خود را كه عنوان مهر سلطنتى را داشت به وى داد، و بدين ترتيب براى عياشى و پرداختن به لهو و لعب فراغت بيشترى پيدا كرد. كنيزان زيباروى [3]، نوازندگان، خوانندگان و موسيقى‌دانان زبده در

[1] - تاريخ الاسلام، ج 2، ص 62

[2] - تاريخ تمدن اسلام و عرب، گوستاولوبون، ص 205

[3] - جرجى زيدان، تعداد كنيزان دربار هارون را دو هزار نفر ذكر كرده است كه سيصد نفر آنان، ويژۀ رقص و آواز و خنياگرى بودند (تاريخ التمدن الاسلامى، ج 5، ص 137)