در تعارض با مكتب اهل‌بيت بودند و سعى در منزوى كردن آن داشتند.

عامل مهمى كه باندهاى فكرى را در انجام فعّاليتهاى ضددينى خود و گسترش آن تشويق مى‌كرد، حمايتهاى مالى و سياسى دستگاه خلافت عباسى از سردمداران آنان بود. حكمرانان عباسى براى منزوى كردن امامان (ع) و بستن درب خانه آنان بر روى مردم، ناچار بودند براى پاسخگويى به نيازها و مشكلات دينى و اعتقادى مردم، درب خانه‌هاى تزوير و رياى فقيهان و عالم‌نمايان دربارى را باز كنند و براى آنان تشكيلات عريض و طويل و تشريفات ويژه‌اى ترتيب دهند تا بهتر بتوانند از وجود آنان براى اهداف سياسى خود بهره بگيرند.

يكى از محدثان به نام اسماعيل فزارى مى‌گويد:

«به منزل مالك بن انس وارد شدم و درخواست حديث كردم. او دوازده حديث براى من نقل نمود، سپس سكوت اختيار كرد. و چون دوباره درخواست حديث كردم (خشمگين شد و) به دربانان سياه‌پوستى كه بر بالاى سر او ايستاده بودند، دستور داد مرا از نزد او بيرون كنند. [1]»

نقل احاديث از سوى اين عالمان وابسته و قضاوت و فتوا درباره يك موضوع فقهى بطور لزوم در چارچوب سياستهاى كلّى دستگاه حاكم صورت مى‌گرفت. دكتر حامد حفنى داوود- استاد ادبيات عرب دانشكده زبانهاى قاهره- در اين رابطه كه چرا بخارى در كتابش روايات اهل‌بيت پيامبر (ص) را نقل نكرده است مى‌گويد:

«مى‌توان گفت علّت اساسى آن، ترس و هراسى است كه وى از حكمرانان عباسى- كه با خاندان پيامبر دشمن سرسخت بودند- داشت. او مى‌دانست كه اگر در كتابش از اهل‌بيت رسول خدا (ص) روايتى نقل كند، كتابش مورد بى‌مهرى و اعراض دستگاه خلافت قرار مى‌گيرد و يا خود او سر به نيست خواهد شد. [2]»

امام كاظم (ع) و پيگيرى نهضت فرهنگى‌

امام كاظم (ع) با توجه به شرايط سياسى آغاز امامت خود مصلحت نديد دست به اقدام سياسى حادّ بزند و آشكارا با حكومت منصور به ستيز برخيزد. مهمترين و

[1] - شرح الانتقاء، ج 2، ص 42، به نقل: زندگانى امام موسى‌بن جعفر (ع)، ص 80

[2] - الامام الصادق و المذاهب الاربعة، ج 1، ص 17