«كدام بهتان و سخن باطلى بزرگتر از گفتار كسانى است كه آفريدگار موجودات را به جسم بودن، يا صورت داشتن، يا مخلوق و محدود بودن و اعضا و جوارح داشتن توصيف كند؟

خداوند از همه اين اوصاف برتر و منزه است. [1]»

مرجئه‌

مرجئه از جمله گروههاى فكرى بودند كه در عصر امام كاظم (ع) فعّاليت داشتند. آنان بنا به دلائلى- كه به احتمال قوى جنبه سياسى نيز داشته است- معتقد بودند ايمان يك باور قلبى است و عمل، جزو آن نيست؛ از اين رو تأثيرى در تشديد يا تضعيف آن ندارد.

و چون باور ذهنى امرى بسيط و امر آن داير بين وجود و عدم است، دچار شدت و ضعف نمى‌شود. انسان يا باور دارد يا ندارد.

بر مبناى اين اعتقاد، انجام اعمال زشت و خلاف شرع يك فرد مسلمان دليل بر بى‌ايمانى وى نخواهد بود. طبيعى است كه چنين عقيده‌اى از سوى زمامداران اموى و عباسى كه سعى مى‌كردند براى حفظ موقعيّت تاج و تخت خود تنها نام اسلام و مسلمانى را يدك بكشند و در عمل هيچ گونه پايبندى بدان نداشتند، مورد حمايت و جانبدارى قرار گيرد.

امامان معصوم (ع) كه پيدايش و گسترش اين تفكر انحرافى را خطرى بزرگ براى سلامتى فكرى و معنوى جامعه اسلامى مى‌دانستند همواره بر روى جنبه‌هاى قلبى و عملى ايمان تأكيد مى‌ورزيدند.

امام كاظم (ع) همچون ديگر امامان (ع) در برابر اين اعتقاد نادرست ايستاد و آن را باطل شمرد. زمانى كه از آن حضرت در اين رابطه سؤال شد. فرمود:

«انَّ الْايمانَ حالاتٌ وَ دَرَجاتٌ وَ طَبَقاتٌ وَ مَنازِلُ فَمِنْهُ التَّامُّ تَمامُهُ وَ مِنْهُ النَّاقِصُ الْمُنْتَهى نُقْصانُهُ وَ مِنْهُ الزَّائِدُ الرَّاجِحُ زِيادَتُهُ.» [2]

ايمان دارى حالات، درجات و مراتب و منازلى است. بعضى از مراتب آن، تام و در نهايت تامى است. بعضى نيز ناقص و در نهايت نقصان است. بعضى مراتب هم (نسبت به مراتب ديگر) رجحان و افزونى دارد.

[1] - كافى، ج 1، ص 105

[2] - كافى، ج 2، ص 38-39