الْمَعاشِ، وَ ساعَةٌ لِمُعاشَرَةِ الْاخْوانِ وَ الثِّقاتِ الَّذينَ يَعْرِفُونَكُمْ عُيُوبَكُمْ وَ يُخْلِصُونَ لَكُمْ فِى الْباطِنِ، وَ ساعَةٌ تَخْلُونَ فيها لِلَذّاتِكُمْ فِى غَيْرِ مُحَرَّمٍ وَ بِهذِهِ السَّاعَةِ تَقْدِرُونَ عَلى‌ ثَلْاثِ ساعاتٍ.» [1]

بكوشيد زمان و فرصتى را كه در اختيار داريد به چهار بخش تقسيم كنيد بخشى را به عبادت و ارتباط با خدا اختصاص دهيد و بخشى را به تلاش و كوشش براى تأمين نيازمنديهاى زندگى.

پاره‌اى ديگر از وقت خود را در معاشرت با برادران دينى و افراد مورد اعتماد خود كه در دل ارادتمند شما هستند و عيبهايتان را به شما مى‌شناسانند سپرى كنيد.

ساعتى را نيز به بهره گيرى از لذتهاى حلال اختصاص دهيد و (توجه داشته باشيد كه) در پرتو بهره گيرى مطلوب از اين بخش اخير، در انجام سه بخش نخست موفق‌تر و توانمندتر خواهيد بود.

امام (ع) در اين رهنمود بسيار ارزنده به همه ابعاد و نيازهاى فطرى و غريزى بشر توجه كرده و پيروان خود را به اجراى دقيق آن توصيه نموده است. اين سخن حكيمانه امام (ع) اوّلًا مارا به نظم در زندگى و برنامه ريزى دقيق در كارهاى روزانه توصيه مى‌كند، و ثانياً ليست جامع و دستورالعمل كاملى از برنامه روزانه ما را در پيش رويمان قرار مى‌دهد كه اجراى دقيق آن، انسان را به سعادت و كمال مى‌رساند.

ارزيابى عملكرد روزانه‌

«لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يُحاسِبْ نَفْسَهُ فى كُلِّ يَوْمً فَانْ عَمِلَ حَسَناً اسْتَزادَ اللَّهَ وَ انْ عَمِلَ‌ سَيِّئاً اسْتَغْفَرَاللَّهَ مِنْهُ وَ تابَ الَيْهِ» [2]

از ما نيست (با ما رابطه و پيوندى ندارد) كسى كه در هر روز خود را محاسبه نكند؛ تا اگر عمل نيكى انجام داده است از خداوند طلب افزونى بكند و چنانچه مرتكب عمل ناروايى شده (روى به درگاه خدا آورده) از كرده خود استغفار كند و به سوى خدا بازگردد.

از نظر علماى اخلاق «محاسبه نفس» و ارزيابى عملكرد خويش يكى از عوامل مهمّ موفقيت انسان درميدان عمل است. انسان درمرحله نخست مى‌بايد نفس خود را وادار بر

[1] - تحف العقول، ص 302

[2] - كافى، ج 2، ص 453