راوى مى‌گويد: پس از اتمام سخنان امام (ع) مابه نماز ايستاديم و مردم پراكنده شدند و دوباره گرد هم نيامدند مرگ براى قرائت نامه‌اى كه از عراق آمده بود و خبراز مرگ هادى و بيعت با هارون مى‌داد. [1]

د- هارون‌

موسى‌بن جعفر (ع) با هارون الرشيد بيش از ساير خلفاى معاصر خويش برخورد داشته است، زيرا هم مدت زمان تقارن امامت آن حضرت خلافت هارون بيش از ديگر خلفا بوده و هم قدرت‌طلبى، كينه‌توزى و دشمنى اين خليفه جبّار و مستبدّ عباسى با امام كاظم (ع) فزونتر و آشكارتر از ديگر زمامداران بوده است.

از اين رو تضاد ميان جبهه امامت و جبهه خلافت در دوران هارون به اوج خود رسيد و برخوردها و موضعگيريها از هر دو جناح شدّت پيدا كرد. ما در درسهاى گذشته به تناسب به بعضى از موضعگيريهاى امام (ع) عليه هارون اشاره كرديم. [2] در درس بعدى نيز كه به تجزيه و تحليل عوامل دستگيرى امام (ع) مى‌پردازيم پاره‌اى ديگر از اين موضعگيريها را يادآور خواهيم شد، در اينجا به رهنمودهاى آن حضرت به ياران خود در زمينه همكارى با دستگاه خلافت بسنده مى‌كنيم.

رهنمود به ياران‌

از جمله موارد نظارت امام كاظم (ع) بر عملكرد ياران خود موضوع چگونگى ارتباط و همكارى آنان با دستگاه خلافت بود. امام (ع) مى‌كوشيد شيعيان را همچون خود، از دستگاه دور نگه داشته موضع منفى ايشان را تقويت كند، و زمانى كه مى‌ديد عملكرد يكى از آنان در جهت همسويى و تقويت نظام عباسى است با رهنمودها و هشدارهاى بموقع خود، ايشان را از اين عمل باز مى‌داشت. اينكه دو نمونه:

§ صفوان بن مهران از چهره‌هاى برجسته شيعه و از افراد مورد اعتماد بود. وى از طريق كرايه دادن شتران خود براى حمل و نقل برون‌شهرى نيازهاى زندگى‌اش را تأمين مى‌كرد.

[1] - مناقب، ج 4، ص 306-307 و بحارالانوار، ج 48، ص 150-153.

[2] - ر. ك: درس نوزدهم.