همان شب دچار مرگ ناگهانى شد و مرد. [1]

5- فعاليتهاى متعرضانه امام (ع)

يكى از عوامل مهم دستگيرى امام (ع) توسط هارون برخوردهاى حادّ و اعتراض‌آميز امام كاظم (ع) با سياستهاى دستگاه خلافت و شخص هارون است. امام (ع) هر چند فعاليتهاى بنيادى سياسى خود را پنهانى و درپوشش «تقيه» انجام مى‌داد، ليكن در بعضى موارد مصلحت ايجاب مى‌كرد كه بى‌پرده سخن بگويد و حقايق را براى مردم روشن كند تا همگان موضع امامت را در ارتباط با مسائل اساسى جامعه بدانند و به گمراهى نيفتند.

مورخان و محدثان در بسيارى از موارد پس از نقل برخوردهاى امام (ع) با هارون مى‌افزايند: اين برخورد و سخن امام (ع) خشم هارون را برانگيخت و او را وادار به عكس‌العمل كرد. [2]

امام كاظم (ع) حتى در سخت ترين شرايط سياسى و هنگامى كه در سياهچالهاى هارون به سر مى‌برد، همچنان بر موضع منفى خود نسبت به دستگاه خلافت عباسى و شخص هارون، پاى مى‌فشرد. به عنوان نمونه مى توان از نامه تند و هشدار دهنده آن حضرت به هارون در دوران زندان نام برد. مضمون اين نامه چنين است:

« (اى هارون!) هيچ روزى بر من در بلا و گرفتارى نمى‌گذرد مگر آنكه تو آن روز را درخوشى و عيش سپرى مى‌كنى تا زمانى كه ما و شما روزى را بگذرانيم كه پايانى ندارد و در آن روز اهل باطل زيان مى‌بينند.»

طبيعى بود اين موضعگيريهاى حادّ- كه در زندگى سياسى پيشواى هفتم (ع) كم نبود و ما به مواردى از آنها اشاره كرديم- خشم هارون را برانگيزد و او را- كه از يك سو دل به خلافت‌بسته بود و جز حكومت و رياست به چيزى نمى‌انديشيد و از سوى ديگر، دشمن سرسخت آل على (ع) بود و تصميم جدى بر نابودى همه آنان داشت- وادار به‌ عكس‌العمل كند.

[1] - رجال كشى، ج 2، ص 540-541، رديف 478، شرح حال هشام بن حكم.

[2] - به عنوان نمونه ر. ك: مسند الامام الكاظم (ع) ج 1، ص 68، 82 و 83.