محمد بن عبدالرحمان اموی

ابوعبدالله، محمد بن عبدالرحمان بن حکم بن هشام اموی، از امیران دولت امویان اندلس بود. مادرش اُمّ ولد و نامش بهیره بود. پس از مرگ پدرش در سال 238ق به حکومت رسید و ایامش به کام بود. او در حق زیردستان و رعیت خود بسیار نیکی می کرد و خردمند و عدالت پیشه بود. اهالی شهرهای مستقل در دوران او دوستش می داشتند؛ تا آن جا که بنی مدرار در «سجلماسه» و محمد بن افلح در «تاهرت» ـ که مستقل بودند ـ بدون مشورت با او و بدون نظرخواهی از او، برای رفع مشکلات خود، کمترین اقدامی نمی کردند و نظرش را محترم می شمردند.

او با فرنگیان بسیار جنگید و بر آنان تاخت. بسیاری از کارگزاران برضدش شورش کردند و او شورشیان را سرکوب کرد. از همه خلفای اندلس بخشنده تر بود و علاوه براین صفات، سخنور و ادیب نیز بود. در دوران او، عمر بن حفصون قیام کرد.

ابن عذاری می گوید: «او بسیج اجباری و پیوستن به سپاه را از اهل قرطبه برداشت و آنان را آزاد گذاشت تا اگر بخواهند داوطلبانه و بدون اجبار برای جهاد حرکت کنند و به سپاهیان بپیوندند. با این کار، نزد آنان محبوب شد و بسیار او را ستودند.» او بیش از پنجاه فرزند از خود به جا گذاشت. در قرطبه زاده شد و در همان جا در 66 سالگی درگذشت. پس از او، پسرش منذر امیر شد.(6)

پی نوشت ها:

[1] چهارشنبه اول محرم سال 273 = هشتم ژوئن سال 886؛ یک شنبه اول ماه شعبان سال 273 = اول ژانویه سال 887.

[2] وفیات الاعیان، ج 4، ص 276؛ تذکرة الحفاظ، ج 2، ص 189؛ البدایة و النهایه، ج 11، ص 52؛ العبر، ج 2، ص 51؛ النجوم الزاهره، ج 3، ص 70؛شذرات الذهب، ج 2، ص 164؛ دائرة المعارف الاسلامیه، ماده: ابن ماجه؛ الاعلام، ج 8، ص 15؛ مجله «العربی» (سال 1965، شماره 84)، ص 88.

[3] اخبار الحکماء، ص 106؛ وفیات الاعیان، ج 1، ص 358 و 479؛ الفهرست، ص 386؛ کشف الظنون، ج 1، ص 188؛ البدایة و النهایه، ج 11، ص51؛ تاریخ العرب، ج 2، ص 462؛ فرّوخ، تاریخ العلوم، ص 162 و 178؛ الجغرافیة العربیه، ص 52؛ شذرات الذهب، ج 2، ص 161؛ تاریخ الادب الجغرافی، ص 76؛ چهار مقاله عروضی سمرقندی، ص 148؛ تاریخ مختصر الدول، ص 258؛ تراث الاسلام، ص 577.

[4] موسوعة تاریخ العالم، ج 2، ص 489؛ دائرة المعارف لاروس؛ العرب و الروم، ج 2، ص 4.

[5]التکمله، ج 1، ص 366؛ تاریخ الفکر الاندلسی، ص 196؛ فرّوخ،تاریخ الادب العربی، ج 3، ص130؛ نفح الطیب، ج 3، ص 111؛ دائرة المعارف الاسلامیه، ماده: رازی کنانی؛ الاعلام، ج 7، ص 338.

[6] الحلة السیراء، ص 6؛ البدایة و النهایه، ج 11، ص 51؛ البیان المغرب، ج 2، ص 93 و 112؛ نفح الطیب، ج 1، ص 328؛ العبر، ج 4، ص130؛ تاریخ ابن اثیر، ج 7، ص 141 و 424؛ الوافی بالوفیات، ج 3، ص 224؛ جذوة المقتبس، ص 11؛ بغیة الملتمس، ص 16؛ الاعلام، ج 7، ص 61.

سال 274 ق = 887ـ888 م(1)

رویدادها

حکام مناطق

* احمد بن عمر اغلبی، ملقب به حبشی به جانشینی برادرش محمد بن عمر به عنوان امیر سیسیل منصوب می شود.

وقایع نظامی

درگیری با حکامی که با قهر به قدرت رسیده بودند:

* الموفق عباسی در رأس سپاهی برای جنگ با عمرو بن لیث صفاریبه سویش حرکت می کند و فارس را که برادرش یعقوب پیش تر آن را به چنگ آورده، برآن مسلط شده بود، از او باز پس می گیرد.

نبردهای دریایی

* یازمان امیر طرسوس با رومیان در دریا می جنگد و بر بعضی از کشتی هایِ آنان مسلط می شود و از آنان غنایمی به دست می آورد.

قیام ها

* اندلس: منذر بن محمد اموی امیر اندلس قیامی را در طلیطله سرکوب می کند و شهر شذونه را که تحت سلطه عمرو بن حفصونشورشی بود محاصره می کند و حاکم شهر عیشون را که از طرف ابن حفصون منصوب شده بود و گروهی از بنی مطروح را که هم پیمان ابن حفصون بودند، دستگیر می کند و همه را به قرطبه می فرستد و در آن جا کشته و یا به دار آویخته می شوند.

درگذشتگان

* ابن فرناس

ابن فرناس

ابوالقاسم عباس بن فرناس، اصلش بربری از تاکرنا در ایالت رنده جنوب اندلس بود. در دوران حکومت حکم ربضی، عبدالرحمان اوسط و محمد بن عبدالرحمان، در دربار قرطبه زندگی می کرد. بزرگ ترین نقش را در وارد کردن موسیقی شرق به اسپانیا داشت.

او صاحب اختراعات و ابتکاراتی است؛ شیشه را از سنگ می ساخت و وسیله ای برای محاسبه زمان اختراع کرد. در خانه اش ماکتی از آسمان با ستارگان، ابرها و رعد و برق هایش درست کرده بود. در ریاضیات، فیزیک، شیمی، اخترشناسی و موسیقی بسیار مسلط و توانا بود، ولی مشهورترین اختراع او آن است که کوشید در آسمان پرواز کند، لذا بدنش را با پارچه حریری پوشانید که پرهای زیادی به آن چسبانده بود، و برای خود دو بال متحرک گذاشت. آن گاه از گلدسته ای در قرطبه، خود را به فضا پرتاب کرد ومسافت زیادی را طی کرد، ولی به دلیل نداشتن دُمِ تعادل، هنگام فرودآمدن، به سختی بر