صلیب مقدس، کلیسا(مادور)

نویسنده (ها) : سعیده صائبی مقدم

آخرین بروز رسانی : یکشنبه 8 تیر 1399

صلیب مقدس، کلیسا (مادور) \ kelīsā-ye(mādūr-e) salīb-e moqaddas \ ، نیایشگاهی کوچک متعلق به ارمنیان، واقع در محوطۀ باشگاه ورزشی آرارات در محلۀ ونک.
این نیایشگاه کوچک که نزد غیرارمنیان، به‌اشتباه کلیسا خوانده می‌شود، درواقع مادور (ماتور) یا چپل است. در معماری دینی ارمنیان، مادور یا چپل به نیایشگاه کوچکی گفته می‌شود که دارای محرابی مانند کلیسا باشد. این مادورها معمولاً در جاهای غیرمسکونی مانند مؤسسه‌های خیریه، بیمارستانها، گورستانها و یا املاک خصوصی بر پا می‌گردد (ملکمیان، 41). چون تا پیش از ساخته‌شدن ورزشگاه آرارات، بخشی از زمینهای آنجا گورستان ارمنیانِ ساکن قلعۀ ارامنۀ ونک بوده است، ازاین‌رو در 1366 ش / 1987 م، این مادور را در این مکان بر پا کردند و نام صلیب مقدس بر آن نهادند (هوویان، 264).
پلان مادور صلیب مقدس به شکل صلیب است و یک درِ ورودی در ضلع غربی و نورگیرهای متعددی در نقاط مختلف دارد و نمای بیرونی آن با شمار قابل توجهی صلیب تزیین شده است.
همه‌ساله در یکشنبه‌ای که میان 11 تا 17 سپتامبر واقع شده باشد، مراسمی با عنوان جشن بزرگداشت صلیب (به ارمنی خاچ وارتس) در این مادور برگزار می‌شود. جشن صلیب از زمانی مرسوم گشت که صلیب چوبی حضرت مسیح (ع) که در جنگهای ایران با روم به دست خسروپرویز افتاده بود، پس از سالها بار دیگر توسط هراکلیوس، امپراتور روم شرقی، پس گرفته شد و نخست به قسطنطنیه و سپس به جایگاه نخستین آن، در اورشلیم بازگردانده شد. از آن زمان به شکرانۀ بازستاندن صلیب مقدس، همه‌ساله در 14 سپتامبر، جشن بزرگداشت صلیب مقدس در کلیساهای جهان برگزار می‌شود، اما در کلیساهای ارمنیان چنان‌که یاد شد، این
جشن در یکشنبه‌ای که میان روزهای 11 تا 17 سپتامبر واقع شده باشد، برگزار می‌گردد.
در چنین روزی در مادور صلیب مقدس، طی مراسمی نخست صلیب چوبی بزرگی را که با ریحان آراسته‌اند، در حیاط مادور قرار می‌دهند. آن‌گاه اسقف و همراهان او با لباسهای رسمی و با تشریفاتی خاص نزدیک صلیب می‌روند و دو تن از کشیشان صلیب را از زمین برمی‌دارند و روی میز مخصوصی قرار می‌دهند. سپس خواندن انجیل آغاز می‌شود و ضمن آن، اسقف مراسم تقدیس صلیب را به جای می‌آورد. در پایان نیز کشیشان و مردم به دنبال اسقف وارد مادور می‌شوند و صلیب چوبی را در جایگاه خود می‌نهند و به نیایش می‌پردازند (مانوکیان، 129-130).

مآخذ

تحقیقات میدانی مؤلف؛ مانوکیان، آرناک، اعیاد کلیسای ارمنی، تهران، 1362 ش؛ ملکمیان، لینا، کلیساهای ارامنۀ ایران، تهران، 1380 ش؛ هوویان، آندرانیک، کلیساهای ارمنیان ایران، تهران، 1382 ش. سعیده صائبی‌مقدم