طاهرآباد

نویسنده (ها) : ناصر پازوکی طرودی

آخرین بروز رسانی : دوشنبه 12 خرداد 1399

طاهرآباد \ tāher-ābād \ ، روستایی در فاصلۀ 3 کیلومتری جنوب شرقی شهر بومهن.
این روستا در جنوب بزرگراه نوبنیاد پردیس ـ دماوند، و در شمال غربی روستای گلخندان و در جنوب روستای شهرآباد، در سینه‌کش ارتفاعات و تپه‌ماهورهای غرب رودخانۀ سیاه‌رود، در °51 و ´52 طول شرقی، و °35 و ´42 عرض شمالی، در ارتفاع 644‘1متری از سطح دریا واقع شده است.
ساختمانها، تأسیسات و خانه‌های اهالی این روستا در طول و دو طرف جادۀ اصلی روستا قرار گرفته‌اند. گسترش خانه‌های اهالی روستای طاهرآباد از مجاورت رودخانه آغاز می‌شود و در تمام سطح شیب کوههای غرب مسیل رودخانه ادامه می‌یابد، تا به خط‌الرأس ارتفاعات می‌رسد. بیشتر ساختمانها و خانه‌های این روستا در 2، 3 دهۀ اخیر ساخته شده، و صاحبان آنها مهاجرانی‌ از مناطق گوناگون ایران‌اند.
نام خانوادگی اهالی بومی و اصیل روستای طاهرآباد، که عمدتاً ترکی‌زبان‌اند، قانبیلی، شاه‌محمدی، طاهری، پنج‌هزاری، فرهنگی، ارزاقی و سُرنی است. بیشتر خانواده‌هایی که نام خانوادگی آنها پنج‌هزاری بوده، نام خود را به صادقی‌نژاد تغییر داده‌اند.
جمعیت ثابت و بومی روستای طاهرآباد حدود 40 خانوار، اما جمعیت کُلی آن بیش از 150 خانوار است. اهالی طاهر‌آباد در گذشته به کشاورزی و دامداری اشتغال داشته‌اند، اما امروزه کشاورزی کاملاً منسوخ شده است و تنها دو واحد دامداری و گاوداری در این منطقه به فعالیت مشغول‌اند. حرفۀ جدید باغداری، که کم‌وبیش در بیشتر روستاهای اطراف وجود دارد، در این روستا، به‌سبب محدودیت اراضی و کمبود شدید آب رونق ندارد. بیشتر مردان و جوانان روستای طاهرآباد در شهر بومهن و تهران دارای مشاغل خدماتی‌اند و برخی از آنان نیز در کارگاههای صنعتی و تولیدی کوچک فعالیت می‌کنند.
آب کشاورزی اهالی روستای طاهرآباد در گذشته از رودخانۀ سیاه‌رود تأمین می‌شده است، اما امروزه آب این رودخانه به‌سبب جاری شدن فاضلاب واحدهای مسکونی، تجارتی، صنعتی و خدماتی شهر بومهن در آن، به شدت آلوده و غیر قابل استفاده است. آب آشامیدنی اهالی این روستا در دوران پهلوی اول از چشمه‌ای که در شرق روستا، و در زیر ارتفاعات غربی رودخانه وجود داشت، تأمین، و با ظرف به خانه‌ها حمل می‌شد. پس از آن، در دوران پهلوی دوم، اهالی برای جبران کمبود آب، حلقه‌چاهی در نزدیکی این چشمه حفر، و از آن پس، آب را با لوله از چاه به مرکز روستا منتقل کردند. در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به‌سبب گسترش ساخت‌وسازها و آلوده‌شدن آب چاه، استفاده از آن ممنوع شد و اکنون آب مصرفی و آشامیدنی اهالی از تشکیلات آب شهر بومهن، که از سد لتیان انتقال می‌یابد، تأمین می‌شود.
روستای طاهرآباد فاقد بافت تاریخی است و شمار محدود خانه‌ها و بناهای تاریخی این روستا طی چند دهۀ اخیر تخریب، و به جای آن یک واحد دامداری احداث شده است. در گذشته جنوب روستای طاهرآباد، محوطۀ تاریخی ـ فرهنگی‌ای وجود داشت که به آن «برج» می‌گفتند. این محوطه احتمالاً در راستای اهداف دفاعی دژ گلخندان نقش ایفا می‌کرد. بقایای این اثر تاریخی در دهۀ 1360 ش، با بهره‌گیری از قدرت ماشین‌آلات راه‌سازی کاملاً تخریب، و محل آن تسطیح، و واحدهایی مسکونی در آنجا ساخته شد و اکنون اثری از آن وجود ندارد.
حمام تاریخی روستای طاهرآباد، که قدمت آن به اوایل دورۀ قاجار می‌رسید، نیز تا دهۀ 1360 ش، مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ اما به مرور، متروکه، و سپس کاملاً تخریب شد و اکنون دیگر اثری از آن باقی نمانده است. روستای طاهرآباد تا اواخر دهۀ 1360 ش مدرسه نداشت و دانش‌آموزان برای ادامۀ تحصیل به روستاهای شهرآباد یا گلخندان می‌رفتند. در 1368 ش، مدرسه‌ای شش‌کلاسه در این روستا ساخته شد که اکنون نیز وجود دارد؛ اما از آن بهره‌برداری نمی‌شود و متروکه است.
بنای مسجد قدیمی روستای طاهرآباد در اواسط دهۀ 1350 ش و پیش از پیروزی انقلاب اسلامی تخریب، و با افزودن زمینهایی به آن در اندازه‌ای بزرگ‌تر نوسازی شد. این مسجد، که مسجد نبی اکرم (ص) نامیده می‌شود، در ابعاد 8× 8 متر با مصالح آجر، آهن و سیمان و در یک طبقه و نیم ساخته شده است و همچنان از آن استفاده می‌شود. نمای خارجی مسجد، سیمان تگری و سطوح داخلی آن، به‌جز قسمت ازاره که تا ارتفاع 120 سانتی‌متری با سنگهای خاکستری‌رنگ پوشانده شده است، با گچ اندود شده، و فاقد تزیینات دیگر است. ورودی مسجد از سمت جنوب است و ایوانی با 3 ستون فلزی در آنجا تعبیه شده، و سقف مسجد نیز به صورت مسطح پوشانده شده است. این روستا همچنین، حسینیه‌ای به نام ثارالله دارد که با ابعاد 27×13 متر در دهۀ 1370 ش بنا نهاده شده، اما هنوز (خرداد 1391) عملیات ساختمانی آن پایان نیافته است. این ساختمان با مصالح سنگ، آجر، سیمان و با اسکلت فلزی در دو طبقه و زیرزمین ساخته می‌شود. طبقۀ زیرزمین مختص تأسیسات، طبقۀ اول حسینیه، و طبقۀ دوم آن سالن اجتماعات عمومی است و فعالیتهای فرهنگی و مراسم مناسبتهای دینی، مذهبی و ملی در آنجا برگزار می‌شود. سقف بنا با خرپای فلزی و ورق گالوانیزه (شیروانی) پوشیده شده، و بدنۀ خارجی بنا فعلاً در حد سفت‌کاری، و آجری است و گفته می‌شود اهالی قصد دارند آن را با سنگ گرانیت تزیین کنند.
در شمال شرقی روستای طاهرآباد، دره‌ای به نام آق‌دره (درۀ سفید)، و نیز دشت کوچک و نسبتاً همواری وجود دارد که به آن دیمه (دیمزار) می‌گویند. در غرب دیمه نیز، دره‌ای به نام یبیده (یک بیده: یک درخت بید) وجود دارد. در غرب روستا، مناطقی به نامهای میرزا یوردی (یورت یا یورد: خیل، محل برپایی چادر دامداران)، چالِ‌کز (چال درخت گز)، قورته بلاغه (چشمۀ گرگ)، و در جنوب غربی، مناطقی به نامهای گدوک داله (پشت گردنه) و غفر بلاغه (چشمۀ غفور) قرار دارد. در جنوب روستا، منطقه‌های گیل دره (درۀ گِل که در آنجا گل سفید رنگی وجود داشت که از آن گل برای سفید کردن خانه‌ها و ساییدن و سفید کردن ظروف مسی و آهنی استفاده می‌شد)، گوی گدیک (گردنۀ سبز)، آق دولایی (تپۀ سفید پرتگاه) و منطقۀ برج واقع شده است. این مناطق در جریان ساخت‌وسازهای روزافزون اراضی و مراتع اطراف روستا به کلی محو شده‌اند و تنها افراد کهن‌سال روستا نام آنها را می‌دانند. اراضی و مراتع حد فاصل روستاهای اطراف نیز به طور کامل مورد ساخت‌وساز قرار گرفته، و همۀ آنها یکپارچه شده‌اند. این وضعیت برای روستاهای واقع در شیب دامنه‌های ارتفاعات شرقی و غربی رودخانۀ سیاه‌رود از نقاط دیگر بیشتر است. اهالی روستای طاهرآباد در جریان جنگ عراق با ایران، 5 تن شهید تقدیم میهن کرده‌اند. گفته می‌شود بیشتر اهالی بومی و اصیل این روستا اهل حق‌اند.

ناصر پازوکی طرودی