لار، رودخانه

نویسنده (ها) : علیرضا بنی جانی

آخرین بروز رسانی : شنبه 24 خرداد 1399

لار، رودخانه \ rūd-xāne-ye lār \ ، از سرشاخه‌های اصلی و پرآب رود هراز.
این رودخانه از دامنه‌های کوه بلند پالون‌گردن (ارتفاع: 375‘4 متر) و خرسنگ (ارتفاع: 931‘ 3 متر) در شمال شرقی شهرستان شمیرانات در استان تهران سرچشمه می‌گیرد و از میان دره‌های عمیق از شمال غربی به جنوب شرقی جریان می‌یابد (نقشه ... ؛ افشین، 2 / 264).
رودخانۀ لار در مسیر خود به منطقۀ کمردشت وارد می‌شود و با آب رود چهل‌بره درمی‌آمیزد؛ آن‌گاه در درۀ کوه چاهک که سد لار بر دهانۀ آن بسته شده است، به رودخانه‌های الرم و سیاه‌پلاس می‌پیوندد. این رودخانه پس از تأمین‌کردن آب سد، با آب‌سفید مخلوط، و راهی منطقۀ چال می‌شود. رودخانۀ لار در این ناحیه، آب رودخانۀ دلی‌چای را دریافت می‌کند و به سوی منطقۀ نیاک جریان می‌یابد. این رود سپس با ورود به استان مازندران، زمینهای آبادی پلور را آبیاری، و در شمال این منطقه با رودخانۀ پلور تلاقی می‌کند و از این پس به هراز تغییر نام می‌دهد (جعفری، 475). رود هراز دامنه‌های جنوبی و شرقی کوه دماوند را دور می‌زند؛ سپس در مسیر خود در جهت شمال، شاخه‌های متعددی همچون رودخانه‌های لاسم، دینان، آب‌رزان، سیاه‌رود و شیرکلا را دریافت می‌کند و پس از تلاقی با شاخۀ مهم رودخانۀ نور در 24 کیلومتری شمال شرقی آمل وارد دریای خزر می‌شود (افشین، 2 / 260).
درازای رودخانۀ لار حدود 70 کمـ و مساحت حوضۀ آب‌گیری آن بیش از 250‘1 مـ2 است (همو، 2 / 264). این رود همچنین در مسیر خود ریزابه‌های پرشماری از جمله خشکه‌لار (که از کوه سیاه در 12 کیلومتری شمال غربی دهستان لواسان بزرگ سرچشمه می‌گیرد) و گل‌سرداب (که از کوههای فیل‌زمین و گاوبینی در 5 کیلومتری شمال شرقی دهستان لواسان بزرگ سرچشمه می‌گیرد)، و امام‌بهتک (که از تیزکوه واقع در 18 کیلومتری شرق بخش لواسان بزرگ سرچشمه می‌گیرد) را دریافت می‌کند ( فرهنگ ... ، 2 / 219).
رودخانۀ لار رودخانه‌ای دائمی است و سبب پرآبی آن گستردگی منطقه و بارشهای فراوان در بلندیهای سرچشمۀ آن است. حوضۀ آبریز رودخانۀ لار مرتفع و کوهستانی است و دشتهای زیادی را در بر نمی‌گیرد. این رود به تنهایی حدود 40٪ از آب رود هراز را تأمین می‌کند. آبدهی رودخانۀ لار به طور میانگین سالانه حدود 000‘000‘435 مـ3 اندازه‌گیری شده است (افشین، 2 / 264).

مآخذ

افشین، یدالله، رودخانه‌های ایران، تهران، 1373 ش؛ جعفری، عباس، رودها و رودنامۀ ایران، تهران، 1376 ش؛ فرهنگ جغرافیایی رودهای کشور، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، 1382 ش؛ نقشۀ عمومی جمهوری اسلامی ایران، گیتاشناسی، تهران، 1379 ش، شم‌ 340.

علیرضا بنی‌جانی