مجیدآباد

نویسنده (ها) : حسن موسوی زاده

آخرین بروز رسانی : دوشنبه 26 خرداد 1399

مجیدآباد \ majīd-ābād \ ، درگذشته باغ ـ روستایی از توابع شمیران، و امروزه محله‌ای واقع در منطقۀ 4 شهرداری تهران.
زمینهای این روستا در دورۀ محمد شاه قاجار (سل‌ 1250-1264 ق / 1834- 1848 م) چندان آباد نبوده است. در آن دوره حاجی میرزا آقاسی (د 1265 ق) ــ صدراعظم محمد شاه قاجار ــ قصد داشت با بستن سدی بر روی جاجرود، آب آن رودخانه را به سمت بخشهایی از زمینهای شمیران، ازجمله باغ ـ روستای مجیدآباد جاری کند، اما در این کار توفیق نیافت (مهندس، 70-71). این باغ ـ روستا در دورۀ ناصری توسط محمد خان حاجب‌الـدوله بسطامی (د پیش ‌از 1304 ق) ــ از رجال دورۀ ناصری ــ آباد شد (اعتمادالسلطنه، المآثر ... ، 1 / 121) و به نوشتۀ بامداد، حاجب‌الدوله این باغ را به نام مجید خان، فرزند خود، مجیدآباد نام‌گذاری کرد (5 / 188).
مجیدآباد پس از مرگ محمد خان حاجب‌الدوله به فرزندانش ازجمله محمدحسین خان مشیرخلوت رسید (اعتمادالسلطنه، روزنامه ... ، 586؛ بامداد، 5 / 234). گفته می‌شود که بعدها بخشی از زمینهای این باغ ـ روستا به تملک عبدالمجید میرزا عین‌الدوله (د 1306 ش) درآمد و پس از مرگ او، طلبکارانش بخش عمده‌ای از این زمینها را به عنوان غرامت تصرف کردند («تاریخچه»، بش‌ ‌).
در دورۀ رضا شاه پهلوی (سل‌ 1304-1320 ش) مجیدآبـاد به‌همراه دو روستای مجاورش ــ حسین‌آباد و مهدی‌آبـاد ــ به ‌لطفعلـی‌خـان امیـر مفخم ــ رئیس ایل بختیاری ــ واگذار شد. رضا شاه با این کار می‌خواست با اقامت اجباری وی در تهران او را زیر نظر داشته باشد تا از این راه بر ناآرامیهای مناطق بختیاری‌نشین فائق آید. پس‌ از مرگ او، فرزندش ابوالقاسم بختیار زمینهای این 3 پارچه آبادی را که مساحتی حدود 600‘ 3 هکتار داشت، طی دو مرحله به هرمز آرش معروف به ارباب هرمز، از زردشتیان متمول آن دوره و همسرش پری آگـاهی ــ هـر کـدام 3 دانگ ــ فروخت؛ بدین‌ترتیب پس ‌از آن جمعیتی از زردشتیان در این روستا اقامت گزیدند. درآن زمان یهودیان قصد داشتند که ایـن زمینها را با چند برابر قیمت از ارباب هرمز خریداری کنند؛ اما او با این کار موافقت نکرد (فیروزمند، 51 -52؛ فرهنگ ... ، 1 / 200؛ ستوده، 2 / 748).
اقتصاد روستای مجیدآباد درگذشته بر پایۀ کشاورزی، دامداری و باغداری استوار بود و غلات، صیفی، انار و انجیر از محصولات کشاورزی آن به‌شمار می‌آمده است. محصول انار مجیدآباد بسیار مرغوب و فراوان بود؛ باغ بزرگی به نام «باغ اناری» نیز که امروزه پارک پلیس (نیروی انتظامی) نام دارد، در این روستا قرار داشته است.
آب مورد نیاز اهالی روستای مجیدآباد برای آشامیدن و کشاورزی از طریق 3 رشته قنات تأمین می‌شده است ( فرهنگ ... ، 1 / 200-201؛ کریمان، 441-442؛ شهبازی، 7). جمعیت مجیدآباد در نخستین سرشماری عمومی در 1335 ش، 106 تن برآورد شده است ( گزارش ... ، 6). مزرعۀ حسین‌آباد که امروزه از محله‌های تهران است، درگذشته بخشی از زمینهای این روستا به شمار می‌آمده ( فرهنگ، 1 / 201).
مجیدآباد تا پیش از ضمیمه‌شدن به کلان‌شهر تهران، از روستاهای توابع شمیران به‌شمار می‌رفت ( اسامی ... ، 1 / 73-74). این روستا در اواسط دهۀ 1340 ش به‌سبب توسعۀ شهرنشینی در تهران، به یکی از محله‌های شهر تهران بدل شد. پس ‌از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در محلۀ مجیدآباد برجهایی برای فرهنگیان ساخته شد و بخشی از زمینهای آن با نام پارک پلیس در اختیار عموم مردم قرار گرفت (فیروزمند، 53). این محله امـروزه بـا مساحتـی حـدود 603‘340‘ 3 مـ2، واقـع در ناحیۀ 9 شهرداری منطقۀ 4 تهران، از شمال به بزرگراه شهید بابایی، از جنوب به بزرگراه وفادار، از خاور به بزرگراه پروین (استخر)، و از باختر به بزرگراه شهید باقری محدود می‌شود («تاریخچه»، بش‌ ). بخشی از بوستان جنگلی لویزان، مجتمع مسکونی فرهنگیان، شهرک پارس و مجموعۀ ورزشی گرگانی از اماکن مهم این محله به‌شمار می‌آیند (نک‌ : اطلس ... ، 56).

مآخذ

اسامی دهات کشور، وزارت کشور، تهران، 1323 ش؛ اطلس کامل تهران، تهران، 1385 ش؛ اعتمادالسلطنه، محمدحسن، روزنامۀ خاطرات، به کوشش ایرج افشار، تهران، 1345 ش؛ همو، المآثر و الآثار، به‌کوشش ایرج افشار، تهران، 1374 ش؛ بامداد، مهدی، شرح حال رجال ایران، تهران، 1357 ش؛ «تاریخچه»، شهرداری منطقۀ 4 تهران (مل‌ )؛ ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران، تهران، 1374 ش؛ شهبازی، داریوش، «تاریخچۀ انار تهران»، اعتماد ملی، تهران، 1387 ش، شم‌ 694؛ فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها)، استان مرکزی، دایرۀ جغرافیایی ستاد ارتش، تهران، 1328 ش؛ فیروزمند، مهناز، «تهران‌پارس»، پیک انجمن موبدان تهران، تهران، 1386 ش، پیش‌شمارۀ 3؛ کریمان، حسین، تهران در گذشته و حال، تهران، 1355 ش؛ گزارش مشروح حوزۀ سرشماری تهـران، وزارت کشور، 1337 ش؛ مهندس، محمد، «جغرافیای درۀ رودبار قصران»، به کوشش حسین کریمان، میراث اسلامی ایران، به کوشش رسول جعفریان، قم، 1375 ش، ج 3؛ نیز:

Region4, Tehran, http: / / region4.tehran:ir / Default.aspx? language=fa-IR&PageContentID=3042&tabid=21499.
حسن موسوی‌زاده