آهی، حسین

نویسنده (ها) : مریم کوچکی شلمانی

آخرین بروز رسانی : شنبه 2 دی 1402

آهی \āhī\، حسین، شاعر، گویندۀ رادیو و پژوهشگر معاصر.

حسین آهی در 3 آذر 1339 ش/ 16 نوامبر 1940 م، در تهران زاده شد. پدرش علی آهی از شاعران آیینی و رئیس هیئت امنا و هیئت‌مدیرۀ بنیاد دعبل خزائی بود. حسین از خردسالی به‌سبب علاقه و آشنایی خاص پدرش به ادبیات، به انجمنهای ادبی راه پیدا کرد و بسیاری از متون کهن ادبی را نزد استادانی چون خطیب‌رهبر، شفیعی‌کدکنی و سادات ناصری، مطالعه، و در سالهای بعد، مورد پژوهش قرار داد (آهی؛ کی‌منش، 3/ 29). او تحصیلات مقدماتی و عالی را در تهران گذراند و به زبانهای عربی، انگلیسی، پهلوی و آلمانی تسلط یافت.
آهی در 1355 ش، در 16سالگی با ارائۀ پژوهشی در خصوص علم عروض، جایزۀ سلطنتی بهترین پژوهشگر را از آن خود کرد. نشر خزر این پژوهش را با نام بررسی جامعی در بحور شعر فارسی منتشر کرد، که مورد توجه و تحسین استادانی چون مهدی حمیدی شیرازی، امیری فیروزکوهی، حسن سادات ناصری و مهدی اخوان ثالث قرار گرفت.
آهی در همان سال، به کشورهای آسیای میانه و افغانستان سفر کرد و از نزدیک، با نحوۀ گسترش و حضور زبان و ادبیات فارسی در آن کشورها آشنا شد. از دیگر فعالیتهای پژوهشی او می‌توان به تصحیح شماری از متون کهن فارسی اشاره کرد، خاصه کلیات دیوان بیدل دهلوی، که نخستین‌بار با تصحیح و مقدمۀ او در 1356 ش، منتشر شد (همانجا).
آهی در سالهای پس از انقلاب اسلامی، پس از تشکیل گروه شعر در حوزۀ اندیشه و هنر (حوزۀ هنری) در جمع شاعران حضور یافت و به تدریس در حوزۀ عروض و نقد شعر پرداخت (آهی).
آهی از 1365 تا 1372 ش، در کشور آلمان زندگی کرد و به‌منظور آموزش زبان فارسی، در شهرهای مختلف این کشور مدرسه‌های فارسی‌زبان تأسیس کرد و هم‌زمان به تدریس نقد ادبی، دستور زبان تطبیقی و ادبیات فارسی در آنجا پرداخت. وی به‌سبب سالها فعالیت رادیویی، در کسوت گوینده و نویسنده و همچنین تسلط به تکیه و آکسانت حروف، در سالهای دهۀ 1380 ش، با همکاری گویندگانی چون اسماعیل قادرپناه و ژاله علو، توانست کل متون درجۀ اول ادبی ازجمله دیوان حافظ، شاهنامۀ فردوسی، مثنوی معنوی مولانا، خمسۀ نظامی، و دیوان خاقانی را با شرح و نقد، به‌صورت گویا منتشر کند (همو؛ نیز نک‌ : کی‌منش، 3/ 30-31؛ نعیم‌الدین‌خانی، 24).

آثـار

شماری از آثار آهی اینها ست: بررسی جامعی در بحور شعر فارسی؛ حاشیه بر ارث شرح لمعۀ شهیدین؛ فهرست کامل عروضی دیوان ناصر خسرو؛ تصحیح، نیز حواشی و تعلیقات بر المعجم شمس قیس؛ فرهنگ اصطلاحات ادبی؛ اصول زبان فارسی؛ فنون شعر فارسی (بدیع و بیان)؛ «فصول شعر و اصول شاعری»، سلسله مقالات مندرج در مجلۀ سروش در 65 شماره از 1362 ش بب‌ ؛ حواشی بر دیوان فیضی آگره‌ای؛ تصحیح کامل معیار الاشعار خواجه نصیرالدین طوسی؛ فنون ادبی (عروض فارسی)، از سلسله کتابهای درسی آموزش‌و‌پرورش برای سال چهارم دبیرستان، 1363 ش؛ فهرست کامل عروضی دیوان قطران تبریزی؛ خیام‌شناسی؛ فرهنگ‌نامۀ آلمانی ـ فارسی؛ هفتاد قاعده؛ مقدمه و حواشی بر دیوان عمادالدین نسیمی؛ فهرست عروضی دیوان حافظ؛ تصحیح، نیز مقدمه و حواشی بر دیوان ریاضی یزدی؛ حافظ گویا، در دو لوح فشرده؛ شرح گویای دیوان حافظ؛ شاهنامۀ گویا، قرائت تمام شاهنامه، در دو لوح فشرده؛ خمسۀ نظامی گویا، قرائت تمام پنج‌گنج؛ شرح جامع دیوان حافظ، همراه با مقابلۀ نسخه‌های خطی، چاپی و آمار عروضی دیوان به‌همراه شرح پنجاه‌هزار آرایۀ بدیعی دیوان حافظ و شرح ضعف تألیفهای آن.
او افزون‌بر فعالیتهای پژوهشی به سرودن شعر در قالبهای مختلف نیز پرداخته، ولی تاکنون، مجموعه‌شعر مستقلی منتشر نکرده است و اشعارش به‌صورت پراکنده در مطبوعات کشور، به‌ویژه در مجله‌های گوهر، وحید و یغما به چاپ رسیده است (آهی؛ امین، 31؛ کی‌منش، 3/ 31-32؛ حقیقت، 29). حسین آهی در 7 مرداد 1398 ش بر اثر بیماری سرطان درگذشت.

مآخذ

آهی، حسین، گفت‌وگو با مؤلف؛ امین، حسن، «نقد و معرفی پنج سفینۀ شعر»، حافظ، تهران، 1391 ش، شم‌ 98؛ حقیقت، عبدالرفیع، نگین سخن، تهران، 1391 ش؛ کی‌منش، عباس و رضا اسماعیلی، خلوت انس، تهران، 1391 ش؛ نعیم‌الدین‌خانی، علی، «دانشنامۀ چندرسانه‌ای حافظ؛ محتوا و قابلیتها»، ره‌آورد نور، تهران، 1392 ش، س 12، شم‌ 42.

مریم کوچکی شلمانی