بنتونیت

نویسنده (ها) : ناصر پازوکی طرودی

آخرین بروز رسانی : شنبه 16 آذر 1398

بنتونیت \ bentonīt\ ، معادنی واقع در دهستان لواسان کوچک.
بنتونیت نوعی خاک رس ریزدانه است که حداقل 85٪ رس مونت موریلونیت دارد. واحدهای ساختاری این نوع رس از دو صفحه از چهاروجهیهای سیلیکا که میانشان یک صفحه از چهاروجهیهای آلومینا قرار دارد، تشکیل شده است. بنتونیتِ جاذبِ آلومینیم به‌طورکلی در خاک رس ناخالص بیشتر است و شامل چند نوع می‌شود و عناصری مانند پتاسیم، سدیم، کلسیم و آلومینیم را در خود دارد.
انواع بنتونیتها در صنایع غذایی، صنایع شیمیایی، تهیۀ گوگرد، صنعت نفت، کاغذسازی، تولید قند و شکر و انواع نوشابه، کنترل آتش‌سوزی، مواد تغییرکننده، مواد معدنی، سرامیک، کشاورزی، ریخته‌گری، حفاری چاههای نفت، تهیۀ روغن‌دانه‌های گیاهی، داروسازی، مهندسی عمران، حفظ محیط زیست و دهها مورد دیگر کاربرد دارد.
در دهستان لواسان کوچک شهرستان شمیران، دو معدن خاک بنتونیت وجود دارد که در سالهای پیش از پیروزی انقلاب اسلامی از آنها بهره‌برداری، و مواد معدنی آنها برداشت می‌شد. این معادن اکنون متروکه و بدون استفاده‌اند. یکی از معادن خاک بنتونیتِ شهر لواسان
در سمت غرب پارک جنگلی لتیان و در فاصلۀ حدود دو کیلومتری جنوب شرقی روستای سبوبزرگ و در دامنۀ جنوبی کوه و مزرعۀ آلون قرار دارد. این معدن ذخایر زیادی ندارد، اما بنابر نظر کارشناسان، کیفیت خاک بنتونیت آن بسیار خوب ارزیابی شده است.
معدن دیگر بنتونیت لواسان در سمت جنوب غربی روستای انباج و در حوالی محلی واقع شده است که اهالی به آن «گل‌اویک» می‌گویند و معتقدند که گِل آن خاصیت درمانی دارد. این مکان در فاصلۀ حدود دوکیلومتری سمت غرب روستای هنزک و آبشار کوچک آن واقع شده است و کوه کند و تخت کندی از سمت غرب آن را احاطه کرده‌اند. میزان ذخایر این معدن نسبت به معدن بنتونیت کوه آلون بیشتر است و کیفیت آن نیز خیلی خوب ارزیابی شده است. مردم محل سبب تعطیلی فعالیت این معدن را گسترش مناطق مسکونی روستاهای سینک، هنزک، انباج و محلۀ ناران و نیز آلودگی‌ای که برای این منطقه داشته است، می‌دانند؛ با‌این‌حال، با مطالعات انجام‌شده امید است که بتوان از سمت غرب این معدن بهره‌برداری شود.

ناصر پازوکی طرودی