راحت آباد

نویسنده (ها) : ناصر پازوکی طرودی

آخرین بروز رسانی : جمعه 22 آذر 1398

راحت‌آباد \ rāhat-ābād\ ، روستایی از توابع دهستان لواسان کوچک، بخش لواسان، شهرستان شمیران.
این روستا در °51 و ´37 طول شرقی، و °35 و ´54 عرض شمالی، و در ارتفاع 411‘2متری از سطح دریا، در فاصلۀ 5کیلومتری شرق روستای امامه و 5/ 5 کیلومتری شمال غربی روستای ناصرآباد و در جنوب کوه‌سای (سیاه‌کوه) واقع است. دامنۀ شرقی کوه‌سای ــ که رو به سمت روستـای راحت‌آبـاد است ــ توسط اهالی این روستا به نام «قُرقَک» خوانده می‌شود.

این روستا از توابع لواسان محسوب می‌شود، اما بیشترِ آمدورفت مردمِ آن از طرف فشم و روستای امامه صورت می‌گیرد.
دسترسی به روستای راحت‌آباد از دو راه امکان‌پذیر است: 1. از محلۀ جائیج و گلندوک در لواسان و حرکت به سمت شمال. این راه در نقطه‌ای به نام مزرعۀ کیور به دو شاخه تقسیم می‌شود: راه سمت راست به روستاهای کند سفلا و سپس کند علیا می‌رسد و در آنجا بن‌بست می‌شود. شعبۀ دیگر به سمت شمال امتداد می‌یابد و به روستای بوجان و سپس به روستای ناصرآباد می‌رسد و از آنجا در امتداد شمال به روستای راحت‌آباد منتهی می‌شود. 2. راه دوم رسیدن به روستای راحت‌آباد از سمت غرب آن است. این راه از حد فاصل شهرهای اوشان و فشم به سمت شرق آغاز می‌شود و پس از طی حدود 10 کمـ به روستای امامۀ بالا می‌رسد. از روستای امامه راه یادشده به سمت شرق امتداد می‌یابد و پس از طی 4 کمـ ، به روستای راحت‌آباد می‌رسد. این روستا بر سینه‌کش کوه و تپه‌ماهورهایی شکل گرفته است که از شمال به جنوب و از غرب به شرق دارای شیب نسبتاً تند است.
آب مورد نیاز روستا از طریق چند چشمه که در شمال روستا می‌جوشد، تأمین می‌شود. این چشمه‌ها در سالهای خشک یا کم‌آبی که میزان بارشهای آسمانی کاهش می‌یابد، خشک می‌شوند. مردم روستا برای جبران کمبود آب، چند قنات کوچک حفر کرده‌اند که درازای چندانی ندارند. این قناتها ناشیانه‌ کنده شده‌اند و از همین رو، آبدهی خوبی ندارند.
در شرق روستای راحت‌آباد مراتع لت، پَلَک، یال سرخک، گهو، کوه یخچال، مزارع مَرغی، و در نقطه‌ای دورتر آتش‌کوه با ارتفاع 713‘ 3 متر، و در جنوب آتش‌کوه قلۀ ساکا با ارتفاع 315‘ 3 متر واقع است. در سمت جنوب شرقی روستای راحت‌آباد مراتع پیلان، دیودره، کلابد، و در جنوب آن کوه ورجین، یال سُهور، پیلان‌پایین، درۀ عمیق اِسْکَلْ‌بار و درۀ پیلان، و در جنوب غربی آن بخش غربی مراتع اسکل‌بار و لیسه، و در غرب روستا مراتع لت‌مون (لت هومن)، کت هوم و مراتع سول‌دارسی، واقع شده‌اند. بخش عمدۀ مراتع یادشده در گذشته محل کشت دیم محصولاتی نظیر گندم، جو و به خصوص حبوباتی مانند ماش، عدس و نخود بود و از این طریق بهرۀ اقتصادی فراوانی برای اهالی روستای راحت‌آباد به همراه داشت. قسمتهای بالاتر مراتع یادشده که در شیب تند کوههای اطراف واقع بود، محل چرای دام و احشام اهالی بود و بدین‌ترتیب زندگی پررونقی را برای اهالی روستا فراهم می‌کرد؛ اما اکنون بیشتر این مناطق به حال خود رها شده‌اند و به علت نبود آب کشاورزی کافی، امکان تبدیل مزارع به باغ در منطقه فراهم نیست و دیگر کاشت دیم رونق ندارد.
آب آشامیدنی اهالی روستای راحت‌آباد از «چشمۀ کش‌ویشه» در ناحیۀ زرده‌بند، در سمت شمال شرقی روستا، تأمین می‌شود. جمعیت روستای راحت‌آباد در تابستان نزدیک به 150، و در زمستان کمتر از 15 خانوار است. نام خانوادگی مردم این روستا به ترتیبِ بومی بودن و فراوانی شمار آنها سلیمانی، قائمی، رضایی، فتح‌اللٰهی، نمکی، طالبی و رستمی است.
در گذشته، کار اصلی مردم روستای راحت‌آباد کشاورزی و دامداری بود، اما به‌رغم رونق بسیار خوب کسب و کارشان، امروزه بدین کار کمتر می‌پردازند. بیشتر جوانان روستای راحت‌آباد به تهران مهاجرت کرده، و به کارهایی مانند آبکاری، تراشکاری و تولید شیرآلات و لوستر روی آورده‌اند. در گذشته، این روستا دارای مدرسه بود، اما اکنون به سبب نداشتن دانش‌آموزان کافی، مدرسۀ روستا تعطیل شده است.
مردم روستای راحت‌آباد در جریان 8 سال دفاع مقدس، 4 تن شهید تقدیم میهن اسلامی کرده‌اند. منطقۀ روستای راحت‌آباد از مناطق تاریخی، و دارای پیشینۀ فرهنگی طولانی است. در منطقۀ راحت‌آباد حداقل 7 محل باستانی و تاریخی شناسایی شده، و مورد مطالعه قرار گرفته‌اند و 4 اثـر از آنهـا کـه دارای اهمیت و ارزش تـاریخی ـ فرهنگی قطعی بوده‌اند، مستندسازی شده، و در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند. این آثار عبارت‌اند از:
1. حمام تاریخی روستای راحت‌آباد با قدمت دست‌کم اوایل قاجار، که به شمارۀ 385‘10 در مهر ماه سال 1382 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
2. تپۀ باستانی سوزرگران متعلق به هزارۀ 3 و 2 ق‌م که تا اوایل دورۀ اسلامی مورد توجه و محل سکونت بوده، و به شمارۀ 387‘10 در مهرماه سال 1382 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
3. تپۀ باستانی کلابد با قدمت هزارۀ 2 و 1 ق‌م و دوران تاریخی ماد، هخامنشی، پارت و ساسانی که به شمارۀ 387‘10 در مهر ماه 1382 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
4. تپه مَرغی با قدمت دوران تاریخی (ماد، هخامنشی، پارت و ساسانی) و اوایل دورۀ اسلامی که به شمارۀ 388‘10 در مهرماه 1382 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
روستای راحت‌آباد از روستاهای تاریخی منطقۀ لواسان به شمار می‌رود و قطعاً پس از متروک شدن تپه‌های باستانی و تاریخی ذکرشده مانند تپۀ باستانی سوزرگران، تپۀ باستانی کلابد و تپه‌مرغی، مورد سکونت اهالی منطقه در دوران اسلامی قرارگرفته است. در سطح روستای راحت‌آباد به خصوص در نقاطی که بنا بر ضرورتْ حفاری و خاک‌برداری یا گودبرداری می‌شود، شواهد و مواد تاریخی ـ فرهنگی نظیر بقایای معماری، اجاق، تنور، خاکستر و قطعات سفال به فراوانی مشاهده می‌شود، اما خاستگاه اصلی آنها دقیقاً مشخص نیست.
بافت قدیم روستا و بناهای مسکونی و عمومی آن نظیر مسجد و حسینیه که ارزش تاریخی داشته‌اند، در دوره‌های نخستِ پس از انقلاب تخریب، و نوسازی شده‌اند. امروزه نیز بنا بر سیاست مسئولان منطقه نظیر بنیاد مسکن، تلاش می‌شود تا به علت رانشی بودن زمینهای سمت جنوب روستا، خانه‌های جدیدالاحداث به سمت شمال روستا منتقل گردند و روستا جابه‌جا شود؛ به همین سبب روستای راحت‌آباد پیوسته در جهت شمال گسترش می‌یابد و بافت قدیم آن کاملاً متروکه شده است.
باغهای اهالی روستای راحت‌آباد عمدتاً در سمت جنوب و غرب آن واقع شده‌اند، اما به علت نبود آب دائمی و کافی، رونق خوبی ندارند. عمدۀ محصول باغهای این روستا گیلاس است که بخشی از آن به بازار عمومی عرضه می‌شود. چنانچه اهالی روستای راحت‌آباد و یا مسئولین منطقه به موضوع کشت دیم در این محل توجه نمایند، به علت بارشهای پاییزی و بهاریِ فراوانی که در این نواحی صورت می‌گیرد، می‌توان بر افزایش تولیدات کشاورزی و رونق اقتصادی مردم منطقه کمک فراوان کرد.

ناصر پازوکی طرودی