رستم آبادی

نویسنده (ها) : حسن موسوی زاده

آخرین بروز رسانی : جمعه 22 آذر 1398

رستم‌آبادی \ rostam-ābādī\ ، حاج آخوند (1250- 1332 ق/ 1834- 1915 م)، فقیه و از علمای مشروعه‌خواه.
شیخ ملامحمدعلی، فرزند ملاعزیز، معروف به حاج آخوند رستم‌آبادی در رستم‌آباد شمیران متولد شد. او مقدمات علوم اسلامی را در ایران فراگرفت و سپس برای تکمیل آن رهسپار نجف شد و نزد علمای بزرگ آن زمان خاصه شیخ مرتضى انصاری (1214-1281 ق/ 1799-1864 م) ــ از فقها و مراجع بزرگ شیعی ــ بهره جست.
رستم‌آبادی پس از چندی به ایران بازگشت و توسط شیخ میـرزا محمد اندرمانی ــ متولی مدرسۀ مـروی ــ امام جماعت مسجد مدرسۀ مروی شد. او پس از درگذشت اندرمانی در 1282 ق، از امامت جماعت مسجد مدرسۀ مروی امتناع ورزید و پس از بنای مدرسۀ سپهسالار، امامت جماعت مسجد آن مدرسه را در روزهای ماه رمضان برعهده گرفت (آقابزرگ، 1(4)/ 1480؛ طباطبایی، 58).
رستم‌آبادی همواره مورد احترام شخص ناصرالدین شاه قاجار بوده است. او در 1313 ق/ 1895 م، بار دیگر به عراق رفت و در زمان برپایی نهضت مشروطیت (1323-1327 ق/ 1905- 1909 م) به ایران بازگشت و در موطن خود، رستم‌آباد شمیران سکنا گزید.
حاج آخوند در ابتدای نهضت مشروطیت همراه با شیخ فضل‌الله نوری، طرفدار مشروعه بود و همواره تا پیروزی نهضت در برابر مشروطه‌خواهان ایستادگی کرد. از همین‌رو، حاج آخوند در تحصنی که علما به رهبری شیخ فضل‌الله نوری در 1325 ق و در مخالفت با مشروطه در حرم حضرت عبدالعظیم انجام دادند، شرکت کرد (دولت‌آبادی، 2/ 169؛ چرچیل، 79؛ انصاری، 276-277). رستم‌آبادی در 26 جمادی‌الآخر همان سال در نامه‌ای در پاسخ به نامۀ علما و مراجع سه‌گانۀ نجف و از هواداران مشروطیت ــ آخوند خراسانی، شیخ‌عبدالله مـازندرانی و حـاجی میـرزا خلیـل ــ دلیلهـای مخالفت خود با مشروطیت را اِشعار آزادی و مساوات خواهی مشروطه‌خواهان عنوان می‌کند (مددی، 284-294).
رستم‌آبادی در 1332 ق، و به روایتی دیگر در 1333 ق (بلاغی، 235؛ آقابزرگ، همانجا) در رستم‌آباد شمیران درگذشت و در گورستان اختیاریه که امروزه (1392 ش) به بوستان اختیاریه (داور) بدل شده است، به خاک سپرده شد. گفته می‌شود امام خمینی (ره) در زمان سکونت در جماران، روزی به مقبرۀ رستم‌آبادی در گورستان اختیاریه رفت و در آنجا برای او قرآن خواند.
بنای بقعۀ رستم‌آبادی در سالیان اخیر بازسازی شده، بر روی سنگ گورش زندگی‌نامۀ او به قلم دکتر علی‌اکبـر ولایتـی ــ وزیـر خـارجۀ پیشین ایران ــ که خود از اهالی رستم‌آباد است، حک شده است. رستم‌آبادی فردی متقی بود و در میان علمای عراق و ایران از احترام بسیاری برخوردار بود (امیرقاسم خانی؛ تحقیقات ... ).

مآخذ

آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة، مشهد، 1404 ق؛ امیرقاسم‌خانی، پریسا، «لحظه‌ای بر سر مزار حاج آخوند در اختیاریه»، همشهری، تهران، 1384 ش، شم‌ 83؛ انصاری، مهدی، شیخ فضل‌الله نوری و مشروطیت (رویارویی دو اندیشه)، تهران، 1376 ش؛ بلاغی، عبدالحجت، تاریخ تهران، قم، 1350 ش؛ تحقیقات میدانی مؤلف؛ چرچیل، ج. پ.، فرهنگ رجال قاجار، ترجمۀ غلامحسین میرزاصالح، تهران، 1369 ش؛ دولت‌آبادی، یحیى، حیات یحیى، تهران، 1361 ش؛ طباطبایی، محمد‌هادی و دیگران، تهران 100، ویژه‌نامۀ صدسالگی شهرداری تهران، تهران، 1387 ش؛ مددی، سهل‌علی، «حاج شیخ فضل‌الله نوری و رویدادهای زندگانی او به روایت اسناد خانوادگی کیا»، تاریخ معاصر ایران، 1385 ش، س 10، شم‌ 38.

حسن موسوی‌زاده