رضا عباسی، موزه

نویسنده (ها) : آزاده شیرازی نژاد

آخرین بروز رسانی : جمعه 22 آذر 1398

رضا عباسی، موزه \ mūze-ye rezā abbāsī\ ، موزه‌ای در خیابان شریعتی، نرسیده به پل سید خندان، واقع در منطقۀ 7 شهرداری تهران.
موزۀ رضا عباسی در 25 شهریور 1356 گشایش یافت. ساختمان موزه در آغاز، محل نمایشگاه مبل و عتیقه‌جات بود. چندی بعد صاحب این ساختمان، آن را به فرح دیبا اهدا کرد و او نیز این مکان را برای دفتر کار خود در نظر گرفت؛ اما پس از مدتی‌کوتاه دستور داد تا آن را به موزه تبدیل کنند، و سپس نام این موزه به افتخار هنرمند مشهور و مینیاتوریست دورۀ صفویه، رضا عباسی نام گرفت.
در اوایل انقلاب اسلامی ایران، این موزه با آنکه تنها یک سال از گشایش آن گذشته بود، به‌سبب تحولات اجتماعی و سیاسی زمان بسته شد، اما در 1358 ش، پس از تغییر دکوراسیون داخلی و افزایش بیشتر فضای نمایشی، بار دیگر گشایش یافت.
موزۀ رضا عباسی در برگیرندۀ بخشهای ایران پیش از اسلام، ایران دورۀ اسلامی، نگارگری، و خوش‌نویسی است. آثار مربوط به هریک از این بخشها در تالار جداگانه‌ای نگهداری می‌شود.
اشیاء محفوظ در تالار ایران پیش از اسلام، شامل آثاری از هزارۀ 6 ق‌م تا پایان دورۀ ساسانی است که از میان آنها می‌توان به ظروف نقره‌ای طلاکوب دورۀ ساسانی اشاره کرد.
تالارهای ایران دورۀ اسلامی به دو قسمت تقسیم شده است: در بخش نخست، فلزاتی متعلق به دورۀ آل‌بویه با نقشهایی از خط کوفی به نمایش درآمده که نشانگر نخستین نمادهای دورۀ اسلامی است. در این قسمت، ظروف سفالین با لعابهای رنگین و خطوط اسلامی تا دورۀ سلجوقی دیده می‌شود. در بخش دوم نیز آثاری از سده‌های 7 تا 13 ق وجود دارد. انتهای این تالار با نقشهای متعلق به دورۀ صفویه و قاجاریه تزیین شده است که طرحهای گل و مرغ دورۀ قاجاریه از چشم‌نوازترین آن آثار به‌شمار می‌آید.

تالار نگارگری بخشی دیگر از این موزه است که با برگهایی از شاهنامۀ متعلق به سدۀ 8 ق و نمونه‌هایی از آثار نگارگری مکاتب شیراز و تبریز آغاز می‌شود. در انتهای این تالار نیز نقشهایی سنتی و اصیل از گلها وجود دارد که روایتگر شیوۀ نگارگری دورۀ قاجار است. آثاری از رضا عباسی، هنرمند دورۀ صفویه نیز در این تالار جای گرفته است.
تالار خوش‌نویسی از دیگر بخشهای موجود در این موزه است. در این تالار، دست‌نوشته‌هایی به خط کوفی، نسخ و ثلث از قرآن کریم به نمایش گذاشته شده است. در این مکان، آثاری از بزرگان و استادان نامدار خوش‌نویسی ایران همچون میرعماد، میرزا غلامرضا و عبدالمجید درویش وجود دارد. در انتها نیز با ارائۀ نسخه‌های خطی سده‌های 9 تا 13 ق، سیر تحول ساختن و پرداختن کتاب به تصویر کشیده شده است.
موزۀ رضا عباسی دارای کتابخانه‌ای مشتمل بر بیش از 000‘10 جلد کتاب به زبانهای فارسی، انگلیسی، فرانسوی و آلمانی است که منابع ارزشمندی را در اختیار پژوهشگران و دانشجویان رشته‌های هنری قرار می‌دهد. این موزه تاکنون (1391 ش) چندین بار مرمت و بازسازی شده که آخرین آن در 1378 ش صورت پذیرفته است.
یکی از ویژگیهای موزۀ رضا عباسی برگزاری نمایشگاههای موقت است که استادان و هنرمندان رشته‌های خوش‌نویسی و نگارگری، آثار هنری خود را در آن به نمایش می‌گذارند؛ این ویژگی امکان بازدید از آثار هنری قدیمی و جدید را به‌طور هم‌زمان در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد.
موزۀ رضا عباسی دارای فروشگاهی کوچک است که افزون بر نشریات هنری سازمان میراث فرهنگی، به عرضۀ محصولات هنری و صنایع دستی می‌پردازد. این فروشگاه در طبقۀ همکف و ورودی موزه قرار دارد.
از فعالیتهای مهم موزه می‌توان به برگزاری کلاسهای آموزشی هنری اشاره کرد. در موزۀ رضا عباسی، استادان مجرب در کارگاههایی که به همین منظور اختصاص داده شده است، به هنرجویان سنین مختلف آموزش می‌دهند. فضای این موزه با بهره‌گیری از منابع تصویری، نقشی مهم در بهبود کیفیت آموزش دارد و ازاین‌رو، در میان هنرجویان به‌عنوان کارگاه و مکان آموزشی مناسبی شناخته شده است.
از حوادث مهم موزۀ رضا عباسی می‌توان به سرقت 3 اثر هنری از آن در آذر 1386 ش اشاره کرد. این آثار 3 نسخۀ خطی متعلق به دوره‌های صفویه و قاجاریه، اثر احمد نیریزی و میرزا غلامرضا بوده‌اند که تاکنون (1391 ش) هیچ گزارشی از پیداشدن آنها مخابره نشده است. پس از این حادثه سیستمهای امنیتی موزه مجهز به تجهیزات الکترونیکی شد. همچنین در بامداد 13 خرداد 1391 زیرزمین این موزه دچار آتش‌سوزی شد.

مآخذ

پورامجد، مریم (مدیر روابط عمومی موزۀ رضا عباسی)، اطلاعات ارسال شده به مرکز؛ تحقیقات میدانی مؤلف؛ «علت آتش‌سوزی در موزۀ رضا عباسی اعلام شد»، خبرگزاری مهر (مل‌ ‌)؛ نیز:

Hamshahri...,http:/ / hamshahrionline.ir/ News/ Printable. aspx?id=79987; Iran ... , www.iranculture. org/ news/ view.php?gid=0&id=12540523; Mehrnews, www.mehr news. com/ fa/ NewsPrint. aspx?NewsID= 1622129 (acc. Jun.23,2012); Reza ... , www.rezaabbasi museum. ir.
آزاده شیرازی‌نژاد