رضاعی

نویسنده (ها) : امیرحسین فاطمی

آخرین بروز رسانی : جمعه 22 آذر 1398

رضاعی \ rezāʾī\ ، حسین (1283-1372 ش/ 1904-1993 م)، از پیش‌گامان علم روان‌پزشکی در ایران.
دکتر حسین رضاعی در محلۀ بازار آهنگران پامنار تهران به دنیا آمد و تحصیلات ابتدایی را در همان‌جا گذراند. آن‌گاه، به خواست پدرش در یکی از پارچه‌فروشیهای بازار تهران به کار پرداخت؛ اما پس از مدتی از ادامۀ کار دست کشید و به تحصیل روی آورد و در 1303 ش موفق به اخذ دیپلم متوسطه در رشتۀ علوم از دارالفنون گردید. سپس در مدرسۀ طب ثبت نام کرد و در 1307 ش با دریافت مدرک پزشکی از آن مدرسه فارغ‌التحصیل شد. مدتی بعد در آزمون اعزام دانشجویان به خارج از کشور شرکت کرد و پس از مدتی رهسپار فرانسه شد. رضاعی در دورۀ هفت‌ساله‌ای که در آن کشور به ادامۀ تحصیل در رشتۀ پزشکی مشغول بود، با استادانی نظیر پیر ژانه، هانری ماسه و هانری کلود آشنایی یافت. وی پس از پایان دورۀ پزشکی در 1315 ش با آنی دمرگ فرانسوی ازدواج کرد و در 1316 ش با وی به ایران بازگشت. او در تیمارستان شهرداری تهران، واقع در غرب خیابان سی‌متری (کارگر امروزی)، نرسیده به میدان قزوین استخدام شد.
دکتر رضاعی و دکتر عبدالحسین میرسپاسی که از پیشگامان علم روان‌پزشکی نوین در ایران به شمار می‌آمدند، در بهبود وضعیت تیمارستان شهرداری تهران نقش بسزایی را بر عهده داشتند. در 1318 ش دکتر حسین رضاعی به عنوان استاد بخش بالینی دانشکدۀ روان‌پزشکی دانشگاه تهران انتخاب شد. آموزش روان‌پزشکی در آن سالها منحصر به تدریس دروس نظری توسط دکتر رضاعی بود.
پس از چندی رئیس فرانسوی دانشکدۀ پزشکی تهران پروفسور اُبِرلَن، سرپرستی بخش روانی بیمارستان پهلوی (امروزه: امام خمینی) را به دکتر رضاعی واگذار کرد. بعـدها نخستین مرکز آمـوزشی ـ درمانی روان‌پـزشکی
غرب تهران آن زمان، با نام بیمارستان روزبه تأسیس شد و ادارۀ آن نیز به دکتر حسین رضاعی محول گردید.
دکتر رضاعی همواره از وضعیت نگهداری بیماران روانی که با زنجیر به تخت یا درخت بسته می‌شدند، اظهار ناراحتی می‌کرد و در پی آن بود که بتواند مکانی را ایجاد نماید تا بیماران روانی در محیطی آرام معالجه شوند. او در 1324 ش، به خواستۀ خود جامۀ عمل پوشاند و پس از خرید قطعه زمینی در شمال تهران (نیاوران)، محلی برای بیماران روانی به نام آسایشگاه رضاعی برپا کرد و ادارۀ امور این مؤسسه را به همسرش واگذار نمود.
دکتر حسین رضاعی در سالهای 1329-1346 ش، در نشستهای بین‌المللی‌ای که در پاریس و سویس برگزار می‌شد، حضور می‌یافت. او در 1329 ش، عضو جامعۀ روان‌پزشکی فرانسه شد و در 1342 ش ریاست آن را برعهده گرفت. رضاعی در 1345 ش بازنشسته شد و توانست با فراغت بیشتر به ادارۀ امور آسایشگاه و نیز انتشار مجلۀ بهداشت روانی بپردازد. او همچنین تدریس کارآموزان دانشکدۀ پزشکی و دانشجویان مدرسۀ عالی پرستاری را در محل آسایشگاه برعهده داشت. دکتر حسین رضاعی در 1349 ش تدریس در دانشکدۀ پزشکی تبریز را نیز پذیرفت. او در 1350 ش بر اثر یک سانحۀ رانندگی همراه همسرش به شدت مجروح شد و در این حادثه همسرش را از دست داد.
رضاعی پس از این حادثه، سرپرستی بیمارستان را به پسر بزرگش پرویز سپرد. چندی نگذشت که پسر بزرگش نیز در سانحۀ رانندگی در 1355 ش در شمشک جان باخت. پس از آن دکتر رضاعی خود را کاملاً بازنشسته کرد و تمام امور بیمارستان را به فرزند دیگرش کیوان محول کرد. سرانجام، دکتر حسین رضاعی پس از مدتی بیماری در اردیبهشت 1372 ش در منزل خود درگذشت. او در زمان حیات مجموعۀ اشعار خود و پدرش را در دفتری به نام «شاعر پیر» گردآورده بود. این مجموعه پس از فوت دکتر رضاعی توسط کیوان، در انتهای کتاب خاطرات پدرش، با عنوان سرگذشت یک روان‌پزشک ایرانی به چاپ رسیده است.

مآخذ

رضاعی، کیوان، سرگذشت یک روان‌پزشک ایرانی، تهران، 1383 ش؛ فلاطونی (از پزشکان بیمارستان روان‌پزشکی دکتر حسین رضاعی)، مصاحبه با مؤلف.

امیرحسین فاطمی