زردبند

نویسنده (ها) : ناصر پازوکی طرودی

آخرین بروز رسانی : سه شنبه 19 آذر 1398

زردبند \ zard(de)-band\ ، روستایی از توابع بخش رودبار قصران شهرستان شمیران.
روستای زردبند که درگذشته به آن زرده‌بند نیز می‌گفتند، در °51 و ´35 طول شرقی، و °35 و ´49 عرض شمالی، در ارتفاع 696‘1متری از سطح دریا و در جبهۀ غربی لشکرک و سمت شرق روستای امین‌آباد و در دو طرف جادۀ آسفالتۀ لشکرک به اوشان واقع است.
در طول جبهۀ شمالی این روستا رودخانۀ جاجرود از غرب به شرق جریان دارد. در سمت شمال رودخانه ابتدا کوه سیاه‌بند، و در پشت آن کوه ورجین جای دارد. در سمت شرق زردبند دره و مسیل رودخانه‌ای فصلی وجود دارد که آبریز آن از جنوب غربی به سمت شمال است و نهایتاً به رودخانۀ جاجرود می‌ریزد. این دره فولادوش نام دارد و مرز زمینهای زردبند و لشکرک است. در قسمت انتهایی این مسیل که از زیر جادۀ لشکرک به اوشان می‌گذرد، پلی در 1304 ش (زمان پهلوی اول) احداث شده است که به پل کَلّه‌گاوی شهرت دارد. علت این نام‌گذاری آن است که بر روی پیشانی طاق سمت شمال پل، مجسمۀ سر گاوی که با بتون سیمانی قالب‌گیری شده است، نصب کرده‌اند.
جایی از تنگۀ یادشده را که این پل در آنجا ساخته شده است، دهنۀ زیندر می‌نامند. درۀ فولادوش در قسمت آغازین (جنوب غربی) شامل 3 شاخۀ فرعی است. شاخۀ اول که از سمت غرب می‌آید، به نام شِنگِزاری (شِنگ نام گیاهی خوراکی است)، شاخۀ میانی حدادیه، و شاخۀ شرقی تنگ‌فاطمی خوانده می‌شود و به گَرده‌پشت‌لو و گردنۀ قوچک متصل است.
مراتع و دره‌های جنوب غربی زردبند عبارت‌اند از: سینه‌تَلَرز یا تلهرز (تَله یا تلخه نام گیاهی بسیار تلخ است)؛ هَلیستون (هَلی + ستان در گویش محلی هَلی به آلوچۀ کوهی گفته می‌شود)؛ درۀ ماستون یا درۀ ماستونک (ماستون یا ماستونک یا مَسّک نام گیاهی است).
در سمت غرب روستای زردبند زمینهایی وجود دارد که به زمینهای سلطانی معروف است؛ علت این نام‌گذاری آن است که مالک قبلی آن شخصی به نام حسن خان سلطانی (از خوانین منطقه در گذشته) بود. در حدفاصل زمینهای سلطانی و روستای امین‌آباد که در غرب آن واقع است، دره‌ای وجود دارد که به نامهای گَل‌وندگاه و درۀ اورنگ خوانده می‌شود. در میان این دره صخرۀ زردرنگی وجود دارد که در قدیم از آن رنگ زرد تهیه می‌کردند و به همین علت این منطقه را
زرده‌بند می‌نامیدند و بر اثر کثرت استعمال، امروزه زردبند گفته می‌شود.
کوه سیاه‌بند که در سمت شمال روستای زردبند و رودخانۀ جاجرود قرار دارد، از پایین به بالا به نامهای چَنِگدَر، پَسْتونَک (= سنجد در زبان محلی) و بیشه‌دراز نامیده می‌شود. اهالی می‌گویند محدودۀ پستونک مملو از درختان انگور است، اما به علت فراوانی مار در آنجا کسی جرئت نزدیکی به آن محل و برداشت انگور را ندارد.
روستای زردبند قدمت تاریخی ندارد و در دهه‌های 1320 تا 1330 ش شکل گرفته است. این روستا در حال حاضر (1390 ش) حدود 30 خانوار جمعیت ثابت دارد و بیشتر اهالی آن به کارهای خدماتی کنار جاده‌ای اشتغال دارند. نامهای خانوادگی اهالی این روستا به نسبت کثرت جمعیت شامل عرب‌سوهانی، خلیلی، یولجی، شالچی، سلطانی، رازفر و دشتی است و همۀ آنها مهاجرانی‌اند که از مناطق دیگر به زردبند آمده، و در آن مستقر شده‌اند. خانواده‌های عرب‌سوهانی و یولجی که اکنون نام خود را به افشین تغییر داده‌اند، از قدیمی‌ترین افراد این روستایند. روستای زردبند با توجه به قدمت تاریخی اندک آن، بافت تاریخی ندارد، اما می‌توان دو اثر نسبتاً قدیمی برای آن عنوان کرد:
1. پل کلّه‌گاوی بر روی مسیل رودخانۀ فصلی تنگۀ فولادوش و دهنۀ زیندر با قدمت اوایل حکومت پهلوی.
2. کافه زرده‌بند که از 1332 ش با مدیریت فردی به نام حسین زرده‌بندی به‌عنوان اولین واحد پذیرایی منطقه راه‌اندازی شد و همچنان فعال است.
در محدودۀ روستای زردبند شمار محدودی باغ گیلاس وجود دارد که بیشتر محصول آن به مصرف محلی می‌رسد. این روستا مدرسه ندارد و در جریان جنگ تحمیلی یک تن جانباز تقدیم میهن اسلامی ایران کرده است. آب مصرفی اهالی روستای زردبند از طریق حفر چاه، و آب کشاورزی آن از رودخانۀ جاجرود و چند چشمۀ دره‌های سمت جنوب تأمین می‌شود.

ناصر پازوکی طرودی