زردستان

نویسنده (ها) : ناصر پازوکی طرودی

آخرین بروز رسانی : سه شنبه 19 آذر 1398

زردستان \ zardestān\ ، روستایی از توابع دهستان سیاه‌رود.
روستای زردستان در فاصلۀ 6 کیلومتری جنوب بومهن، در °51 و ´31 طول شرقی، و °35 و ´33 عرض شمالی، در ارتفاع حدود 500‘1متری از سطح دریا و در فاصلۀ دوکیلومتری جنوب غربی روستای گلخندان و در سینه‌کش تپه‌ماهورهای سمت غرب رودخانۀ گلخندان واقع است.
تا سالهای میانی دهۀ 1370 ش دهستان سیاه‌رود و به تبع آن، روستای زردستان از توابع بخش لواسانات شهرستان شمیران به شمار می‌رفت، اما از آن پس دهستان زردستان تابع بخش مرکزی شهرستان تهران شد.
مسیر دسترسی به روستای زردستان همان راه روستای گلخندان است که پس از عبور از روستای کوچکی به نام کردنبرد و گذر از تپه‌ماهورهای سمت شرق رودخانۀ گلخندان و در محلی که پل کوچکی بر روی روخانۀ یادشده احداث شده است، گذر کرده، وارد سینه‌کش بلندیهای سمت غرب آن و روستای زردستان می‌شود. روستای زردستان در طول حدود 500 متر از این راه، احداث شده است.
از منتهاالیه جنوب غربی روستای زردستان راه باریک و خاکی سخت‌گذری به مناطق روستاهای جنوب بومهن مانند تماشا، سیاه‌رنگ و باغ‌کمش ادامه می‌یابد که در شرایط فعلی رفت‌وآمد چندانی در آن صورت نمی‌گیرد. روستای زردستان از روستاهای حوضۀ رودخانۀ سیاه‌رود محسوب می‌شود.
سیاه‌رود همان رودخانه‌ای است که از روستاهای ایرا و جَورَد در منتهاالیه شرق لواسان بزرگ سرچشمه می‌گیرد و در جهت مشرق از روستاهای آردینه و وسکاره که از روستاهای رودهن شهرستان دماوندند، می‌گذرد و سپس به سمت جنوب منحرف می‌شود و از سمت شرق روستای تاریخی و قدیمی بومهن و از سمت غرب روستای لوران و سپس روستای سیاه‌بند عبور می‌کند و در محل دوآب واقع در مجاورت و جنوب قلعۀ مشهور گلخندان با رودخانۀ رودهن که از روستاهای آبعلی و مبارک‌آباد دماوند سرچشمه می‌گیرد، یکی شده، از سمت غرب روستای گلخندان عبور می‌کند و به سمت جنوب غربی منحرف می‌شود و در پایان به رودخانۀ جاجرود متصل گشته، در حوضۀ آبگیر سد ماملو می‌ریزد.
تمامی خانه‌ها و باغهای مردم روستای زردستان در شیب دامنۀ بلندیهای شمالی رودخانۀ سیاه‌رود واقع شده‌اند. در سالهای دهۀ 1380 ش بسیاری از اهالی روستای زردستان به تسطیح و عمران و آبادانی در دامنۀ بلندیهای سمت شرق رودخانۀ سیاه‌رود پرداخته، در آنجا خانه‌هایی بر پا کردند، اما این اقدام با مخالفت و برخورد شدید سازمان محیط زیست و سازمان جنگلها و منابع طبیعی مواجه گردید و آثارِ ایجادشده را تخریب کردند.
در روستای زردستان آثار و بقایای حدود 15 خانۀ قدیمی که همگی با مصالح سنگ، خشت و گِل احداث شده، و سقف آنها به صورت مسطح و با تیرهای چوبی و تخته پوشانده شده است، وجود دارد که امروزه همۀ آنها نیمه‌ویرانه است.
نامهای خانوادگی اهالی بومی روستای زردستان میوه‌ای، جوشن‌لو، دژآهنگ و گل‌گونه بوده است. این روستا در حال حاضر حدود 10 خانوار جمعیت ثابت دارد که همگی از اهالی بومی روستایند؛ اما در محدودۀ حدود 500 متر طول روستا که مجاور جادۀ اصلی شکل گرفته است، بیش از 50 خانه بر پا شده که برای برپایی شماری از آنها مبالغ گزافی هزینه شده است که به هیچ وجه سازگاری با محیط و فرهنگ روستا ندارد. بیشتر مالکان این خانه‌ها مهاجران تازه‌واردی هستند که از دهۀ 1370 ش به این سو به این محل آمده، و در آن ساکن شده‌اند. این افراد مقدمات گسترش بی‌رویۀ شهر بومهن را که انتظار می‌رود به شهری با چند میلیون جمعیت بدل شود، فراهم می‌نمایند.
شغل قدیم مردم روستای زردستان کشاورزی و دامداری بود و آنها همۀ نیازهای سالانۀ خود را فراهم می‌کردند، اما امروزه بیشتر در شهر بومهن به مشاغل خدماتی روی آورده‌اند و همه چیز را از شهر فراهم می‌کنند. کهن‌سالان روستا می‌گویند در گذشته این روستا در فصل زمستان جمعیت ساکن نداشت و همۀ آنها به روستای گلخندان یا سیاه‌بند مهاجرت می‌کردند و در فصل بهار و تابستان برای کاشت، داشت و برداشت محصول یا نگهداری گوسفندان و احشام به این محل می‌آمدند؛ به همین علت، این روستا امکاناتی نظیر حمام، مدرسه، مسجد و حسینیه نداشته است.
آب آشامیدنی اهالی روستای زردستان از یک چشمه و چاه آب، و آب مورد نیاز برای آبیاری باغها از رودخانۀ سیاه‌رود تأمین می‌شود؛ اما به‌هیچ‌وجه کفایت نمی‌کند و در تابستانها به‌سبب کاسته شدن از آب رودخانه و غلبۀ فاضلاب شهر بومهن و رودهن بر آب رودخانه، آب آن سمی، و مـوجب خشک شدن درختـان می‌شود. درختان باغهای روستای زردستان، بیشتر گردو، گیلاس، زردآلو، توت، شاه‌توت، سیب، تبریزی، چنار و کاج است. روستای زردستان آخرین روستای منتهاالیه جنوب شرقی بومهن و شهر تهران است.

ناصر پازوکی طرودی