درس هایی از قرآن - محسن قرائتی - کتابخانه مدرسه فقاهت

نام کتاب : درس هایی از قرآن نویسنده : محسن قرائتی جلد : 1 صفحه : 2141

موضوع: قرآن، کتاب هدايت (2)

تاريخ پخش: 70/10/26

بسم الله الرحمن الرحيم

تولد امام نهم را به تمام بيندگان تبريك عرض مي‌كنم.
خداوند انشاء الله ما را با او آشنا، توفيق زيارت قبر مطهرش را در كاظمين نصيب، راه كربلا براي علاقه مندان باز بفرمايد.
مسئله‌اي كه داريم در انقلاب چند تا كار خوبي شد: يكي توجه به قرآن در آموزش و پرورش و امور تربيتي و مسابقات قرآن كه در پارسال حدود 2 ميليون نفر در سراسر ايران شركت كردند. حركت قشنگي بود. و هر سال به نامي و امسال به نام فلسطين سرزمين وحي اين مسابقات هست و آقازاده‌ها و دختر خانم‌ها شركت مي‌كنند. من با اينكه به مناسبت هفته حوزه و دانشگاه بحثي راجع به قرآن داشتم. امروز يادداشتهايم را ديدم. ديدم كه خيلي حرفهاي نگفته راجع به قرآن در يادداشتهايم هست فكر كردم حالا كه هفته قرآن است و مسابقات قرآن جلوه‌اي دارد بحمدلله ما هم يك مقداري راجع به قرآن باز يك مطالبي را بگويم.
اميرالمومنين علي(ع) درباره قرآن مطالبي دارد:

1- قرآن در نهج‌البلاغه

مي فرمايد: قرآن كتاب نوري است كه چراغش خاموش نمي‌شود. افروختگي‌اش كم نمي‌شود. دريايي است كه آدم به ته آن نمي‌رسد. راهي است كه آن كسي كه در آن راه مي‌رود گم نمي‌شود. نورش هيچ وقت تيره نمي‌شود. كتابهاي ديگر يك زماني در بورس هستند و يك زماني ديگر از مد مي‌افتند. قرآن هيچ وقت از مد نمي‌افتد. چون در آيه‌هايش رمز و رموز و اسراري است، از منشاء علم بي نهايت است. «فُرْقَاناً لَا يُخْمَدُ بُرْهَانُهُ» (نهج‌البلاغه/خطبه 198) استدلال قرآن هيچ وقت خاموش نمي‌شود.
«وَ شِفَاءً لَا تُخْشَى أَسْقَامُهُ» كسي كه با آيه قرآن راه خودش را پيدا كرد ديگر گم نمي‌شود و عزتش شكست نمي‌خورد
«وَ عِزّاً لَا تُهْزَمُ أَنْصَارُهُ وَ حَقّاً لَا تُخْذَلُ أَعْوَانُهُ» قرآن عزتي است كه شكست نمي‌دهد يارانش را حقي است كه يارانش را خار نمي‌كند.
«فَهُوَ مَعْدِنُ الْإِيمَانِ» معدن ايمان، قرآن است.
اينها جملاتي است كه اميرالمؤمنين مي‌فرمايند.
«وَ يَنَابِيعُ الْعِلْمِ وَ بُحُورُه» چشمه سار و درياي علوم قرآن است.
در آيه‌اي از قرآن خزينه‌اي است كه اگر روي آن فكر كنيم چيزي گيرمان مي‌آيد.
قرآني نيست كه ما به زبان ساده مي‌خوانيم. هر آيه‌اش نكته دارد. لطيفه دارد.
«وَ يَنَابِيعُ الْعِلْمِ وَ بُحُورُه» اميرالمؤمنين مي‌فرمايد: درياهاي علم در آيات قرآن هست.
«وَ رِيَاضُ الْعَدْلِ وَ غُدْرَانُهُ» باغ عدالت است.
«وَ أَثَافِيُّ الْإِسْلَامِ ِوَ بُنْيَانُه» بنياد اسلام است.
«وَ أَوْدِيَةُ الْحَقِّ وَ غِيطَانُهُ» وادي حقيقت است.
دريايي است كه هر چه از آن برداري خشك نمي‌شود.
«وَ بَحْرٌ لَا يَنْزِفُهُ الْمُسْتَنْزِفُونَ» قرآن دريايي است كه هر چه از آن برداري خشك نمي‌شود چشمه ساري است كه هر چه از آن آب بكشي، كم نمي‌شود. منزل گاهي است كه مسافرانش راه را گم نمي‌كنند.
«وَ آكَامٌ لَا يَجُوزُ عَنْهَا الْقَاصِدُون» نشانه‌هايي است كه روندگان گمش نمي‌كنند.
«وَ رَبِيعاً لِقُلُوبِ الْفُقَهَاءِ» قرآن، بهار روح علما است.
«وَ مَحَاجَّ لِطُرُقِ الصُّلَحَاءِ» مقصد راه پارسايان است.
«وَ دَوَاءً لَيْسَ بَعْدَهُ دَاءٌ» دارويي است كه بعد از آن بيماري نيست.
«وَ عِزّاً لِمَنْ تَوَلَّاهُ» قرآن عزت است براي هر كسي كه دوستش داشته باشد.
مفصل است من مي‌ترسم ديگر طول بكشد.
قرآن در ديدگاه اميرالمؤمنين.
خيلي از قرآن، اميرالمؤمنين تجليل كرده. كتابي را امروز من ديدم قبلا هم ديده بودم ولي امروز همه كتاب را يك نگاهي كردم. كه قرآن در احاديث اسلامي. اين را يكي از فضلاي قم به نام آقاي خوشنويس چاپ كردند. رواياتي كه راجع به قرآن است چاپ شده و بيش از هزار حديث راجع به عظمت قرآن، از روايات جمع آوري شده، شما انشاء الله در آغاز دهمين دوره مسابقات شركت مي‌كنيد و من در اينجا بايد از منطقه شش آموزش و پرورش يك حركتي كرده، چند سال مي‌گذرد. مي‌ارزد كه من تشكري كنم. كه پا ضبط ما ايشان از منطقه شش مي‌آيد وقتي من حرف مي‌زنم از بحث من سؤال طرح مي‌كند و در چند تا منطقه تكثير مي‌شود. سؤالات تستي (چهار جوابي) و روي اين نمره داده مي‌شود. تلويزيون مي‌تواند مفيد باشد. ويدئو مي‌تواند مفيد باشد. بگذريم از اينكه در ايران ويدئو وسيله اغفال نسل نو قرار داده شده در كشورهاي ديگر ويدئو وسيله رشد است نه وسيله شهوت. تلويزيون وسيله سرگرمي نيست وسيله آموزش است.
حالا هم كه از مناطق 20 گانه تهران شما خواهران و برادران تشريف آورديد من اين سفارش را مي‌كنم امروز هم از وزير آموزش و پرورش چيز خوبي را شنيدم. شنيدم كه در شوراي عالي آموزش و پرورش يك چيز خوبي تصويب شده. تصويب شده كه دبيران تعليمات ديني نمره‌اي كه مي‌دهند به كتابهاي تعليمات ديني چند نمره هم بگذارند براي عمل به دين. چون ممكن است يكي از نظر علمي از تعليمات ديني نمره 20 بياورد اما اصلا نماز هم نخواند. سال مي‌ايد و مي‌رود پايش را در نماز جمعه نمي‌گذارد. اين آقازاده كه نمره تعليمات ديني او خوب است چقدر عمل مي‌كند. علوم ديگر هم هست كه يك سري تئوري‌ها را در كتاب مي‌خوانند، يك مقداري هم عملي. در دانشگاه، يك سري از فرمولها را در دانشگاه در كتابها مي‌خوانند بعد مي‌روند در آزمايشگاه‌ها در بيمارستانها، دانشجو دوره عملي مي‌بيند. شوراي عالي آموزش و پرورش تصويب كرد، كه غير از آنكه محصل درس مي‌خواند و ياد مي‌گيرد و حفظ مي‌كند و نمره مي‌گيرد، اين محصل چقدر عمل به دين مي‌كند به تعهد عملي او هم چند نمره‌اي داده شود و اين حركت بسيار خوبي بود كه در سمينار نماز مشهد يك كميسيوني كه بود، تقاضاي كميسيون اين بود كه بحمدلله عملي شد.

2- بسيج همگاني براي حفظ و يادگيري قرآن

حالا راجع به قرآن چند تا تذكر مي‌خواهم بدهم. خيال هم نكنيد كه آدم قرآن را زود ياد نمي‌گيرد. قرآن را بسيار راحت مي‌شود ياد گرفت. و چون ماه رجب و ماه شعبان، بيننده‌ها در آن هستند در آستانه رجب و شعبان هستيم. شبها هم زمستاني و طولاني بسياري از افرادي كه پاي تلويزيون نشسته‌اند مي‌توانند تصميم بگيرند. شما كه اتاقت كثيف مي‌شود پول نمي‌دهي رنگ مي‌كنند. ماشين خود را به صافكاري نمي‌دهيد؟ شب سال تحويل خانه تكاني نمي‌كني؟ همينطور كه فرم ماشينت را صافكاري مي‌كني، خانه‌ات را رنگ مي‌كني قالي‌ات را قالي شويي مي‌دهي. لباس تغيير مي‌دهي همينطور كه در سر و وضع خانه‌ات تغيير مي‌دهي. نمي‌خواهي قبل از رسيدن ماه رمضان، از اين شبهاي زمستاني، جلسات قرآني 2 نفري 5 نفري بگذاريد.
يك استاد دانشگاه كه قرآن بلد است، بشود معلم باقي اساتيد دانشگاه بروند خانه‌اش، يك قراري با هم بگذارند شبي نيم ساعت. ما ديگر در ايران نداشته باشيم استاد دانشگاهي كه قرآن بلد نباشد. زشت است. نداشته باشيم ليسانسي كه قرآن بلد نباشد. زشت است و خيلي هم زود ياد مي‌گيرند.
تحصيل كرده‌هاي ما بين 10 ساعت تا 30 ساعت راحت قرآن را ياد مي‌گيرند.
چرا فقط بايد 2 ميليون در مسابقات قرآن شركت كنند ما بايد همه‌مان در مسابقات شركت كنيم. البته حالا ما با اين وضعي كه داريم از همه كشورهاي اسلامي بهتر هستيم.
يك جلسه‌اي هفته گذشته بود من در هندوستان جلسه‌اي سمينار با عظمتي حدود 20 هزار دانشجو تقريبا در آن جلسه شركت كرده بودند از ايران كسي نبود ولي از سراسر هندوستان بودند. من گفتم كه برادران مهم نيست كه فلان كشور قرآن چاپ مي‌كند به دنيا مي‌فرستد. چاپ قرآن مهم نيست. چون ممكن است كسي قرآن را چاپ كند كف كار را بچاپد. چاپ بودن براي چاپيدن. حواستان جمع باشد حافظ قرآن خوب است اما بهتر از حافظ قرآن، محافظ قرآن است. ممكن است در فلان كشور چند هزار حافظ قرآن باشد. ما در ايران حافظ قرآن 300 تا بيشتر نداريم، حافظ قرآن كم داريم ولي محافظ قرآن زياد داريم. كه حاضر است براي يك آيه قرآن قطعه، قطعه شود و جلو گلوله برود. ممكن است شماها صدها هزار حافظ قرآن داشته باشيد ولي حاضر نباشيد براي يك آيه قرآن، سيلي بخوريد. اما ما ممكن است حافظ قرآن كم داشته باشيم ولي محافظ قرآن زياد داريم.
به هر حال به اميد روزي كه قرآن از خانه‌هاي صوتش بلند شود. خدا رحمت كند پدران ما را. من بچه كاشانم. بچه كه بودم در كوچه و محله‌هاي ما صبحها بعد از نماز صداي قرآن بلند مي‌شد.
چه طور شد حلقومها نسبت به قرآن… يك حديث امروز بعداز ظهر ديدم.
رسول اكرم فرمود: خانه‌اي كه صداي قرآن در آن بلند نشود. نگوييد خانه بگوييد قبرستان. خانه‌اي كه قرآن در آن خوانده نشود، قبرستان است. حديث، حديث تندي است.
قرآني كه هر آيه‌اش نگاه كني، فكر كني، نكات زيادي در مي‌آيد. نكات بسياري…
حالا من يك مقداري راجع به قرآن برايتان صحبت كنم.
قبل از آنكه صحبت كنم يك آيه را هم بنويسم. اين آيه را با آن آشنا هستيد.

3- ميعادگاه موسي و درسهاي آن

(وَ واعَدْنا مُوسى‌ ثَلاثينَ لَيْلَةً وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ ميقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعينَ لَيْلَةً وَ قالَ مُوسى‌ لِأَخيهِ هارُونَ اخْلُفْني‌ في‌ قَوْمي‌ وَ أَصْلِحْ وَ لا تَتَّبِعْ سَبيلَ الْمُفْسِدينَ) (اعراف /142).
قصه‌اش را برايتان بگويم.
حضرت موسي را خدا به او گفت 30 شب بيا كوه طور مناجات كن تا تورات و كتاب آسماني را تحويل بگيري. حضرت موسي هم به يهوديها و نصرانيها گفت مي‌روم 30 شب معتكف مي‌شوم عبادت مي‌كنم، قانون آسماني بياورم. 30 شب رفت خداوند گفت 10 شب ديگر هم بيا تا 40 شب شود در اين 10 روزه يك هنرمند مجسه سازي بنام سامري طلاها را جمع كرده يك گوساله‌اي ساخت روده‌ها و درون گوساله را جوري لوله كشي كرد كه باد كه وارد مي‌شد مثل سوتك اين گوساله صدا مي‌كرد. مردم را دعوت كرد گفت خداي شما همين گوساله است. مردم از خداپرستي رفتند سراغ گوساله پرستي حضرت موسي آمد ديد عصباني شد، تورات را به زمين زد زلفهاي برادرش را گرفت كشيد گفت چرا همچين كردي. او هم گفت من مقصر نبودم. وقتي موسي مي‌خواست برود آيه‌اش اين است.
و واعدنا (وعده داديم) وعده داديم به موسي 30 شب به موسي وعده داديم كه 30 شب بيا مناجات كن وليكن 30 شب را تمام كرديم به 10 تا ديگر يعني 10 تا ديگر تمديد كرديم 30 شب شد 40 شب ميقات خدا (وعده گاه خدا با موسي) 40 شب شد وقتي موسي مي‌خواست برود قال موسي (موسي به برادرش) اخي موسي به برادرش گفت 30 شب مي‌روم مناجات كنم تو كه هارون هستي و برادر من هستي «اخْلُفْني» خليفه و جانشين من باش. و مشغول اصلاح بين مردم باش، و راه مفسدين را پيروي نكن.
اين آيه خيلي ساده به ذهن آدم مي‌آيد يعني موسي رفت مناجات كند 30 شب او شد 10 شب وقتي هم مي‌خواست برود به برادرش گفت در جامعه جانشين من باش، اصلاح كن، دنبال فساد و مفسدين هم نرو. خوب اين پوست آيه است اما مغز آيه.
20 تا نكته در اين آيه من طلبه كم سواد كشف كردم. وقتي هم من 20 تا نكته كشف مي‌كنم پيداست مثلا اگر بدهند دست آيت الله جوادي آملي او شايد سي. چهل تا كشف كند. ممكن است بدهند دست علامه طباطبايي بيشتر كشف كند. چون هر كسي به مقدار…
خيلي نكته در اين آيه است.
درس اول – تا انسان خودسازي نكند خدا به او مدد و الهام… موسي هم كه مي‌خواهد تورات بگيرد بايد سي، چهل شب عبادت كند مشغول عبادت شود.
پيامبر ما هم كه مي‌خواهد قرآن بگيرد بايد سالها در غار حرا عبادت كند. تا عبد نباشد معراج نيست. (سُبْحانَ الَّذي أَسْرى‌ بِعَبْدِهِ لَيْلاً) (اسراء /1) پيامبر از خانه خانمش به معراج نرفت پا شد رفت مسجد الحرام مشغول عبادت شود از مسجد معراج رفت. از خانه خانم به معراج نرفت مناجات و خودسازي شرط گرفتن لطف الهي است.

4- وقت مناجات شب است

2- امام صادق فرمود: خداوند از اول مي‌توانست بگويد چهل تا ولي اول گفت 30 تا بعد 10 تا اضافه كرد چرا از اول 40 تا نشد؟ مي‌خواست امتحان كند مثل اين است كه شما مي‌خواهي يكي را امتحان كني براي امتحان گفت 30 شب بعد گفت 10 شب اضافه تا ببيند نق و نق مي‌شود يا نمي‌شود اينها چه قدر تسليم هستند. با اينكه شبانه روز بود قرآن مي‌گويد «لَيْلَةً» هم مي‌گويد «ثَلاثينَ لَيْلَةً» هم مي‌گويد «أَرْبَعينَ لَيْلَةً» چرا شب؟ حضرت موسي چهل شبانه روز بود چرا اسم شب را برده؟ اين به خاطر اين است كه وقت مناجات شب است چون كار. كار مناجاتي بوده با اين كه روز هم بود اسم روز را نبرده، اسم شب را برده، داريم مؤمن از زمستان لذت مي‌برد براي اينكه مي‌گويد: به به به به. مؤمن از زمستان لذت مي‌برد. چرا؟ براي اينكه مي‌گويد روزهايش كوتاه است روزه مي‌گيرم. شبهايش طولاني است، نماز شب مي‌خوانم. من اگر ساعت 10 هم بخوابم ساعت 5 پاشم، 7 ساعت خواب راحت كردم باز از 5 تا 5/5 نيم ساعت وقت نماز شب است، نماز شب كه كاري ندارد چهار تا دو ركعتي است بدون (قُلْ هُوَ اللهُ اَحَدٌ) (اخلاص /1) هم مي‌شود خواند. نشسته هم مي‌شود خواند. تمام نماز شب 7 دقيقه بيشتر طول نمي‌كشد. كسي خواست العفو و اينها را بگويد، بگويد اما قيمت تعاوني هم داريم كه خيلي ارزان است مؤمن از زمستان لذت مي‌برد روز كوتاه است 5 بعد از ظهر غروب است 6 بعد از ظهر غروب است يعني هم راهت مي‌تواند روزه بگيرد بخصوص ماه رجب و شعبان تمام كساني كه ماه رمضان سال قبل به دليل مرض و مسافرت روزه اشان را خورده‌اند وقت غذايش همين ماه رجب است تا ماه رمضان نيامده بايد روزه اشان را بگيرند. (با اينكه روز هم بود مناجات ولي گفت شب)
«وَ قالَ مُوسى‌ لِأَخيه» موسي به برادرش گفت تو بايد جانشين باشي اين پيداست رهبر جديد كي حق دارد رهبر جديد شود كه با رهبر قديم در همه مراحل همگام باشند. چون حضرت موسي و هارون از اول انقلاب با هم بودند (اذْهَبا إِلى‌ فِرْعَوْنَ) (طه /43) موسي و هارون هر دو برويد سراغ فرعون (وَ لا تَنِيا في‌ ذِكْري) (طه /42) شكل نگيريد. محكم باشيد. (لا تَخافا إِنَّني‌ مَعَكُما) (طه /46) نترسيد، شل نشويد، هر دو برويد.
يعني رهبر جديد كسي بايد باشد كه با رهبر قديم در همه مراحل از اول انقلاب…
نمي تواند كسي از خواب بلند شود رهبر جديد شود. يادم نمي‌رود اول انقلاب بود يك پيرمردي از آمريكا، از كجا آمده بود كه رئيس جمهور شود. امام فرمود: تو ديگر وقت استراحتت است برو دنبال كارت 40 سال آمريكا بوده حالا شنيده در ايران شاه عوض شده آمده شاه شود. 40 ساله كجا بودي؟ آمريكا. برو دنبال كارت. البته محرمانه گفت امام، برو دنبال كارت. امام فرمود تو پيري.

5- شرايط انتخاب رهبر

رهبر جديد بايد كسي باشد كه با رهبر قديم… و لذا موسي به هارون گفت. گفت «وَ قالَ مُوسى‌ لِأَخيهِ هارُونَ». اسم هارون را هم برد. با اينكه معلوم است برادر موسي. هارون است. اگر هارون هم نبود همه مردم مي‌دانستند كه برادر موسي، هارون است. اما بايد ببرد چون رهبري بايد چنان مشخص شود كه مردم خط را گم نكنند. نگويند مردم او يك برادر ديگر از مادر ديگر داشت. نه بايد رهبر دقيق مشخص شود «اخْلُفْني» از اين معلوم مي‌شود حق انتخاب رهبر با مردم نيست. يا بايد خدا تعيين كند يا رسول خدا و امر خدا. اين طور نيست كه راي بدهيم كه كي. رهبر با هارت و پورت و زنده باد و مرده باد نمي‌شود. يك كانال معنوي دارد.
كه بايد رسول خدا را كه خدا تعيين مي‌كند در غدير خم پيامبر تعيين كند و بعد از پيامبر تا امام زمان يكي يكي و امام زمان هم بگويد در زمان غيبت، مجتهد عادلي كه هوي و هوس نداشته باشد يعني كانال بايد بند به خدا باشد. خداوند، رسول، رسول، امام، امام هم شرط گذاشت. مجتهد، عادل بي هوس.
«اخْلُفْني» يعني موسي حق دارد رهبر تعيين كند به مردم نگفت ما سي شب مي‌رويم عبادت كنيم خودتان انتخابات راه بيندازيد و رهبر انتخاب كنيد.
رئيس جمهور نيست و وكيل مجلس كه با انتخابات…
رهبر آسماني بايد شخص خود پيامبر باشد يا فرمان الهي. «اخْلُفْني»
«في‌ قَوْمي‌». معلوم مي‌شود مدار رهبري فرق مي‌كند. يكي رهبر كره زمين است يكي رهبر امت اسلامي يكي رهبر محله است يكي رهبر يك شهري است اين كه مي‌گويند «في‌ قَوْمي‌» يعني مدار رهبري هارون مدار بسته‌اي است «وَ أَصْلِحْ» اين پيداست رهبر شرح وظايف او اين است كه تمام كارهاي رهبري در خط اصلاح جامعه است. با اينكه حضرت هارون پيامبر است و معصوم. پيامبر معصوم كه دنبال مفسدين نمي‌رود ولي در عين حال باز هم حضرت موسي مي‌گويد ما وقتي آيات قرآن را نگاه مي‌كنيم مي‌بينيم قيافه آيه مثل قصه است. موسي رفت كوه طور به برادرش گفت جاي من باش تا من بيايم. اگر اين طور بگويي اين قرآن هيچ مزه نمي‌كند.
اما بگويي 1- رهبر جديد كسي بايد باشد كه در تمام حوادث تلخ و شيرين پيامبر قديم همگام باشد. يك مسأله سياسي در مي‌آيد.
انتخاب رهبري با هارت و هورت نمي‌شود بايد با خدا باشد يا پيامبر…
شرح وظائف رهبري اصلح است جوزدگي جامعه زدگي. جوزدگي نبايد باشد.
اگر مفسدين خواستند ايجاد آشوبي كنند و يا خطي را به وجود بياورند. اگر مفسدين حركتي كردند تو نبايد تحت تاثير… اگر همه رفتند سراغ گوساله پرستي تو بايد مقاومت كني. نگويي خواهي نشوي رسوا… چون مردم خواستند ما هم تسليم شديم… تو رهبر هستي بايد خط شكن باشي نه خط پذير رهبر خط پذير نيست. رهبر جديد شرايطش چيست؟ شرح وظائف رهبر چيست؟
انتخاب رهبر با کيست؟ مي‌شود قرآن را جوري يعني مي‌شود آيه را يك كاري كرد كه همه‌اش سياسي باشد مي‌شود يك جوري هم گفت كه بله موسي رفت كوه طور به برادرش گفت صبر كن تا من بيايم مي‌شود جوري بي مزه معنا كرد كه هيچ خاصيتي نداشته باشد و مي‌شود از آن نكته نكته چيزي در آورد كه اسرار داشته باشد. حيف، حيف كه در هر شهري يك تفسير نيست. حيف كه معلمين ما و فرهنگي‌هاي ما در شهرها…
ما بايد اين سخنرانيها را تبديل كنيم به تفسير. حتي اگر كسي هم مي‌خواهد تحليل سياسي هم بگويد قرآن را باز كند، آيات سياسي بگويد ما حدود 500 الي 600 آيه در قرآن داريم كه آيات سياسي قرآن است ما هر چه خواسته باشيم بگوييم از قرآن دليل داريم قرآن چه كتابي است و چه جور ما بايد از آن استفاده كنيم؟
حالا يك مقدار درباره تلاوت قرآن صحبت كنيم. ضمنا من قبل از آنكه شرائط تلاوت را بگويم مطلع شديم كه در جلسه ما يك دختر خانمي هست كه مادرش مدير دبيرستان است پدرش مهندس است. مسلمان، محترم. اين دختر خانم كوچولوي 9 سال هم مقدار زيادي قرآن حفظ است و هم به خاطر اينكه همه نمره‌هاي او 20 است و هوش سرشاري دارد به چند زبان ترجمه مي‌تواند كند چون ما متوجه شديم گفتيم دو سه دقيقه دختر خانم بيايد يك مقداري… آقا جان بلند شو و بيا. اين دختر خانم بلند شود بيايد اينجا. و دخترخانمهايي كه پاي تلويزيون نشسته‌اند ببينند مشابه خودشان را. كه مي‌شود كسي نمره‌هاي درسش 20 باشد قرآن هم بلد باشد زبان خارجي هم بلد باشد فوكولش هم بيرون نباشد دخترهايي داريم تهران و غير تهران فقط ناخنشان سرخ است و موهايشان بيرون تخمه كدو مي‌شكنند و هيچ خاصيتي ندارند بله واقعا مي‌گويم يعني بايد اين دخترها را كيلويي گفت مثلا 3 تن دختر نمره درسش تجديد رابطه‌اش با خدا قطع شده نماز نمي‌خواند يك موجود دكوري و مصرفي ما مي‌توانيم در هر بعدي رشد كنيم. من حالا به شما نمي‌گويم چه چيزي بخوان از قرآن هرچه بلدي اول قرآن را بخوان بعد هم فارسي ترجمه ساده كن بعد هم حالا (چند زبان بلد هستند؟ ) بسيار خوب فرانسه، آلماني و انگليسي بلد هستند.
شروع كنيد هر جوري دوست داريد شروع كنيد.
وظيفه پدرها و مادرها اين است كه بچه‌هايشان را بفرستند براي قرآن ياد گرفتن. بفرستند درباره قرآن كار شود.
من يك مقدار آداب قرآن را برايتان بگويم.

6- آداب تلاوت و فوايد آن

1- آداب تلاوت قرآن
موضوع بحثمان اين طور باشد چگونه قرآن بخوانيم.
با لحن عربي و زيبا با صوت زيبا با صوت حزين.
روايت داريم وليكن صوت حزين چه صوتي است. اين حديث نو است يعني براي من نو است. «سُئِلَ النبي ص‌اي النَّاسِ أَحْسَنُ صَوْتاً بِالْقُرْآنِ قَالَ مَنْ إِذَا سَمِعْتَ قِرَاءَتَهُ رَأَيْتَ أَنَّهُ يَخْشَى اللَّهَ» (مجموعةورام/ج‌1/ص‌3). صوت خوب چه صوتي است؟ صوت خوب خيلي اين نيست كه چه چه بزند. رسول اكرم فرمود: صوت خوب اين است كه: «إِذَا سَمِعْتَ قِرَاءَتَهُ رَأَيْتَ أَنَّهُ يَخْشَى اللَّهَ» صوت خوب صوتي است كه وقتي نگاه مي‌كني خوب مي‌خواند ببيني اين آيه‌ها از دلش بر مي‌خيزد از جانش. چون گاهي وقتها دل سنگ است بيان نرم است. «طَلِيقُ اللِّسَانِ حَدِيدُ الْجَنَانِ» (نهج‌البلاغه/خطبه 234) اميرالمومنان مي‌فرمايد: بعضي‌ها دلشان مثل سنگ است اما بيانشان نرم است.
پيامبر اسلام فرمود: كسي كه قرآن مي‌خواند قرآن خوان خوب كسي است كه وقتي مي‌خواند بفهمد كه چه مي‌خواند. «قِرَاءَةُ الْقُرْآنِ فِي الصَّلَاةِ أَفْضَلُ مِنْ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ فِي غَيْرِ الصَّلَاةِ» (المحاسن/ج‌1/ص‌221).
كسي مي‌خواهد نماز بخواند به جاي قل هوالله سوره‌هاي ديگر بخواند سوره‌هاي طولاني‌تر را بخواند سوره‌ي والفجر را بخواند سوره «عَمّ يتسائلون» اگر كسي به جاي قل هو الله سوره بزرگتري خواند قرآن خواندن در نماز به جاي قل هو الله بهتر از اين است كه نمازش را تند تند با قل هو الله بخواند.
رسول اكرم(ص) فرمود: «عَلَيْكَ بِتِلَاوَةِ الْقُرْآنِ وَ ذِكْرِ اللَّهِ كَثِيراً فَإِنَّهُ ذِكْرٌ لَكَ فِي السَّمَاءِ وَ نُورٌ لَكَ فِي الْأَرْضِ» (امالي طوسي/ص‌539).
كسي كه قرآن را مي‌خواند فرشته‌ها در آسمان از او تجليل مي‌كنند. مي‌گويند فلاني اهل قرآن است.
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص): «الْعَبْدُ الْمَمْلُوكُ إِذَا أَحْسَنَ الْقُرْآنَ فَعَلَى سَيِّدِهِ أَنْ يَرْفُقَ بِهِ وَ يُحْسِنَ صُحْبَتَهُ» (الجعفريات/ص‌173).
رسول اكرم فرمود: اگر يك برده بلد است قرآن خوب بخواند آقاي او نسبت به اين برده بايد حساب ويژه باز كند.
قَالَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ(ع): «مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ كَانَتْ لَهُ دَعْوَةٌ مُجَابَةٌ إِمَّا مُعَجَّلَةٌ وَ إِمَّا مُؤَجَّلَةٌ» (الدعوات/ص‌24).
امام مجتبي فرمود: كسي كه همه قرآن را بخواند يك دعاي مستجاب دارد.
امام باقر(ع) فرمود: «إِنَّمَا شِيعَةُ عَلِيٍّ النَّاحِلُونَ الشَّاحِبُونَ الذَّابِلُونَ ذَابِلَةٌ شِفَاهُهُمْ مِنَ الصِّيَامِ إِلَى أَنْ قَالَ كَثِيرَةٌ صَلَاتُهُمْ كَثِيرَةٌ تِلَاوَتُهُمْ لِلْقُرْآنِ يَفْرَحُ النَّاسُ وَ يَحْزَنُونَ» (وسائل‌الشيعة/ج‌6/ص‌191).
از علامت شيعه اين است كه انس او با قرآن و تلاوتش زياد است.
امام صادق فرمود: اگر پسري قرآن بخواند و پدرش از دنيا رفته باشد پسر هر وقت قرآن مي‌خواند اين قرائت قرآن پسر براي پدر مفيد است و ان كان كافرا. گرچه پدر و مادرش كافر باشند.
اگر اولادي قرآن بخواند اين قرائت قرآن پسر براي پدر و مادرش مفيد است گرچه پدر و مادرش كافر باشند.
با اين حديث مي‌ارزد كه شما يك مقدار به مسأله قرآن عنايت كنيد.
بحمدلله در بسياري از شهرها، حركتهايي براي قرآن درست شده ما در اصفهان دارالقرآن داريم در قم درالقرآن داريم در مشهد در بسياري از شهرهاي ايران عرض كنم به حضور شما براي حفظ قرآن درالتحفيظ داريم براي حفظ قرآن و مسابقات قرآن يك حركتهايي شده است. اما بايد توسعه پيدا كند.
اميرالمومنان فرمود: گاهي خداوند به خاطر بدي مردم اراده مي‌كند همه را عذاب كند. اما نگاه مي‌كند يك جواني دارد قرآن مي‌خواند به خاطر صوت قرآن يك نوجوان خداوند به همه مردم منطقه رحم مي‌كند.
حديث از من لا يحضر است. از اميرالمؤمنين تكرار مي‌كنم.
گاهي به خاطر فساد خداوند اراده مي‌كند همه مردم را گرفتار مصيبتي كند اما يك نوجوان خوب قرآن مي‌خواند به خاطر صوت خوب اين نوجوان پاك مشكل و بلا را از همه مردم بر طرف مي‌كند.
امام صادق فرمود: تا نو هستيد و جوان هستيد به سراغ قرآن برويد.
افرادي كه مشكل قرآن ياد مي‌گيرند امام صادق فرمود: «مَنْ شُدِّدَ عَلَيْهِ فِي الْقُرْآنِ كَانَ لَهُ أَجْرَانِ وَ مَنْ يُسِّرَ عَلَيْهِ كَانَ مَعَ الْأَوَّلِينَ» (كافي/ج‌2/ص‌606).
كسي كه با دردسر قرآن ياد مي‌گيرد ثوابش دو برابر است.
يك كسي نگويد من رفتم ياد بگيرم نشد. آن كسي كه با دردسر قرآن ياد گيرد اجرش دو برابر است.
رسول اكرم فرمود: خانه‌هايي كه قرآن در آنها خوانده نمي‌شود خداوند اينها را به چه كنم و گرفتاري…
(حقوقشان هم خوب است زن و شوهر پول دارند اما باز هم زندگي آنها تلخ است.)
اگر قرآن در خانه خوانده بشود زندگي خانه كامياب مي‌شود.
«اجْعَلُوا لِبُيُوتِكُمْ نَصِيباً مِنَ الْقُرْآنِ فَإِنَّ الْبَيْتَ إِذَا قُرِئَ فِيهِ الْقُرْآنُ يُسِّرَ عَلَى أَهْلِهِ وَ كَثُرَ خَيْرُهُ وَ كَانَ سُكَّانُهُ فِي زِيَادَةٍ وَ إِذَا لَمْ يُقْرَأْ فِيهِ الْقُرْآنُ ضُيِّقَ عَلَى أَهْلِهِ وَ قَلَّ خَيْرُهُ وَ كَانَ سُكَّانُهُ فِي نُقْصَانٍ» (عدةالداعي/ص‌287). اگر در خانه‌اي قرآن خوانده نشود دختر و پسر و زن و شوهر مثل اينها مثل سگ و گربه به هم مي‌پرند. و مشكلات و نكبت‌ها و بدبختي‌ها هي كارشان تاب بر مي‌دارد.
بايد مواظب باشيم اگر كسي قرآن مي‌خواند به عقيده خودش قرآن را تفسير نكند.
اميرالمومنين فرمود: «فَإِيَّاكَ أَنْ تُفَسِّرَ الْقُرْآنَ بِرَأْيِكَ حَتَّى تَفْقَهَهُ عَنِ الْعُلَمَاءِ» (توحيد صدوق/ص‌263).
مبادا يك وقت قرآن بخوانيد و بگوييد معناي قرآن اين است از پيش خودت معناي قرآن نكنيد «حَتَّى تَفْقَهَهُ عَنِ الْعُلَمَاءِ» از يك عالمي ياد بگيريد.
من سي سال است سابقه آخوندي دارم. 15 سال هم هست در تفسير نمونه بودم اخيرا دارم يك تفسيري مي‌نويسم بحمدلله تا سوره اعراف آمده‌ام مي‌روم قم منزل يكي از علماي بزرگوار بنام آيت الله حاج سيد مهدي روحاني از علما و خبرگان است از جامعه مدرسين است چون ايشان 40 سال در تفسير كار كرده من مي‌روم خانه ايشان اين تفسير را برايش مي‌خوانم مي‌گويم آقا درست فهميده‌ام.
اگر ايشان گفت درست است مي‌آيم مي‌گويم اگر گفت نه. نمي‌گويم يعني با اينكه 30 سال است آخوند هستم و 15 سال است در تفسير قرآن هستم در عين حال، آيه‌اي در هر تفسيري در راديو مي‌خواهم بگويم 12 تا تفسير ديده مي‌شود اما با اين حال در عين حال پهلوي يك كارشناس كارم را چك مي‌كنم، چون يك وقت آدم قرآن را كجكي معنا نكند.
من يك جايي رفتم ديدم چند تا جوان مي‌گويند ما مي‌خواهيم كار تحقيقي روي قرآن كنيم.
گفتم: سواد و مايه. گفتند: ما دانشجو هستيم ولي مايه عربي نداريم ولي قرآن را خوب مي‌فهميم كم كم گفتم: آقا جان بي پير تو نرو در خرابات نمي‌شود يك كباب پزي تخصص مي‌خواهد و گرنه گوشتها مي‌افتد در آتش. نمي‌شود آخه الكي. خلاصه ديدم يك خورده غرور دارد من براي اينكه اين غرورش را بشكنم گفتم كه لطفا اين آيه را معنا كن (فَلا يُسْرِفْ فِي الْقَتْلِ) (اسراء /33) گفتم اين آيه را معنا كن گفت بلد هستم معنايش را لايسرف يعني اسراف نكن «فِي الْقَتْلِ» يعني در آدم كشي. در آدم كشي اسراف نكن گفتم پس يكي دو تا مي‌شود كشت. چون قرآن گفته نكش گفته چي؟ گفته اسراف نكن. پس يكي دو تا ترور طوري نيست پس طبق ديد تو اينطوري است. اين معنا كه تو كردي نمي‌شود گفت پس چي هست معنايش گفتم قصه‌اش اين است اين قصه‌اي دارد قصه‌اش اين است كه در زمان جاهليت از فاميل الف يك نفر كه كشته مي‌شد فاميل الف به ب مي‌گفت حالا كه يكي از ما كشتي ما 10 تا از شما مي‌كشيم آيه آمد بابا يكي به يكي اسراف نكنيد. اين اسراف نكنيد مال آن است نه همينطوري داري مي‌روي يكي را بكش.
در آن زماني كه قصاص يكي به ده تا بود آيه آمد كه يكي به يكي. ببين آقا. چشم شما مي‌بيند به يك شرط به شرط اينه، چشم شما بند به مويرگها باشد اگر شما چشمت را بكني و بگذاري در نعلبكي نمي‌بيند. گاهي آيه را همين جوري معنا كني، كج معنا مي‌شود بايد ببيني آيه، اين طرفش چيست آن طرفش چيست. شرح نزولش چيست.
من بچه كوچولو بودم خدا رحمت كند همه اموات را بابايم دستم را گرفت و برد مسجد كاشان هوا هم داغ بود نماز ماه رمضان بود افطار كه مي‌شد آقا قبل از افطار مي‌رسيد براي نماز يعني اول نماز بعد افطار تا آقا مي‌رفت نماز بخواند درست يادم است يك كاسه آب مي‌آوردند پهلوي سجاده آقا مي‌گذاشتند كه آقا بين دو نماز با آب افطار كند. خوب من اين را ديدم كه كاسه آب مي‌آورند صبح هم كه آقا سحري خورد و آمد براي نماز من دويدم يك كاسه آب آورد… بابا جان آن افطار بود و اين سحري است آقا همان آقا است، سجاده همان سجاده، كاسه همان كاسه. آب همان آب است اما زمانش… نمي‌شود گفت آقا من مي‌فهمم مگر مي‌شود فهميد. خيلي تعجب مي‌كنم از اينها كه مي‌گويند مي‌فهميم. مگر مي‌شود فهميد.
يك كسي ديوانه شده بود روز اول ديوانگي‌اش يك پرچم دوشش گرفت و شروع كرد به خواند‌ن اي… ‌اي… ‌اي… دارم مي‌روم كربلا. يك ديوانه به او رسيد گفت: كجا مي‌روي؟ گفت: مي‌روم كربلا. گفت: كي ديوانه شدي؟ گفت: امروز صبح گفت: من 20 سال قبل از تو ديوانه شده‌ام هنوز امام زاده شهر نرفته‌ام آن وقت تو روز اول ديوانگي مي‌خواهي بروي كربلا.
مگر مي‌شود آدم راحت بفهمد من تعجب مي‌كنم از اينهايي كه دست در اسلام مي‌برند و حال آنكه سوادي هم ندارند مواظب باشيم كه…
وقت تمام شد. اشاره مي‌كنند كه وقت تمام شد بله ما سه رقم اشاره داريم گاهي همچين مي‌كنند يعني دارد تمام مي‌شود گاهي همچين مي‌كنند يعني دارد تمام مي‌شود، تمام مي‌شود الآن دارد همچين همچين مي‌كند. يعني دارد تمام مي‌شود.

«والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته»

نام کتاب : درس هایی از قرآن نویسنده : محسن قرائتی جلد : 1 صفحه : 2141

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست