درس هایی از قرآن - محسن قرائتی - کتابخانه مدرسه فقاهت

نام کتاب : درس هایی از قرآن نویسنده : محسن قرائتی جلد : 1 صفحه : 2425

موضوع: مهر و قهر الهي

تاريخ پخش: 76/11/02

بسم الله الرحمن الرحيم

«الهي انطقني بالهدي و الهمني التقوي»

بحث ما در مورد «زمينه‌هاي مهر يا قهر الهي» مي‌باشد. خداوند متعال به افرادي مهر مي‌ورزد، لطف مي‌کند. خداوند به افرادي مي‌دهد و از افرادي ديگر مي‌گيرد. خداوند به چه افرادي لطف مي‌کند و چرا؟! و به چه افرادي قهر مي‌کند و چرا؟ زمينه اين مهر و قهر را ما به وجود مي‌آوريم.

1- زمينه‌هاي مهر و قهر الهي در انسان

شخصي از من پرسيد: « خداوند، امام صادق(ع) را امام صادق(ع) کرد يا اينکه خودش به اين مقام رسيد؟ اگر همان لطفي را که خداوند به امام صادق(ع) کرده بود به من نيز مي‌کرد من هم امام صادق(ع) مي‌شدم! » گفتم: آخر امام صادق(ع) يک زمينه‌هايي را خودش به وجود آورد. دعاي ندبه را خوانده‌ايد؟ در دعاي ندبه دارد که مي‌گويد: زمينه‌ها از ما است. «بَعْدَ أَنْ شَرَطْتَ عَلَيْهِمُ الزُّهْدَ» (إقبال‌الأعمال/ص‌295) خدايا تو شرط کردي با امامان ما که ‌اي موسي ابن جعفر(ع) سالها در زندان، ‌اي امام حسين(ع)… اينگونه بايد زندگي کنيد. زير سم اسب. ‌اي امام زين‌العابدين(ع)… ‌اي امام حسن مجتبي(ع)… اينگونه بايد زندگي کنيد. شرط کرديم که اينها اينگونه زندگي کنند «فَشَرَطُوا لَكَ ذَلِكَ» (إقبال‌الأعمال/ص‌295) آنها نيز شرط را امضاء کردند و گفتند: قبول است. تو هم مي‌داني که اينها به قولشان وفا دارند «وَ عَلِمْتَ مِنْهُمُ الْوَفَاءَ بِهِ» تو هم مي‌داني که اينها اهل وفا هستند. «فَقَبِلْتَهُمْ وَ قَرَّبْتَهُمْ وَ قَدَّمْتَ لَهُمُ الذِّكْرَ الْعَلِيَّ وَ الثَّنَاءَ الْجَلِيَّ» آن وقت حالا لطف مي‌کني.
سؤال: آيا مقاماتي که خدا به اوليائش مي‌دهد، نمي‌شود به ما بدهد و ما هم يکي از اولياء خدا باشيم؟ باسمه تعالي. نه! چرا؟ براي اينکه هر وقت ما هزار تومان از بازار گرفتيم دزديديم و خورديم. ديگر به ما نسيه نمي‌دهند. بازار، اول هزار تومان نسيه مي‌دهد اگر دادي مي‌کند دو هزار تومان اگر آ نرا هم دادي مي‌شود سه هزار تومان، کم کم تا صد ميليون هم اعتبار داري. کساني اعتبار دارند که خودشان چکشان برنگردد. خدا شرط مي‌کند که حاضري اين رقمي باشي، آنها هم گفتند: «شَرَطُوا»، «شَرَطْتَ»، «شَرَطُوا» خدا شرط کرد و آنها هم قبول کردند، خدا هم «عَلِمْتَ» مي‌داند وقتي که گفتند: قبول است، چکشان بر نمي‌گردد. چون معتبرند «فَقَبِلْتَهُمْ» علتي که خدا به آنها مي‌دهد اين است که آنها زمينه را آماده مي‌کنند و…

2- تقوا، زمينه دريافت الطاف الهي

راجع به زمنيه‌ها آيات زيادي داريم. روايات هم غوغا مي‌کنند. برخي از اين روايات و آيات را مي‌گوييم تا بلکه ما هم بتوانيم زمينه‌ها را فراهم کنيم. اول: « تقوا» ديدمان حق بين باشد و سرمان کلاه نرود. آيه قرآن مي‌فرمايد: اگر تقوا داشته باشيد سرتان کلاه نمي‌رود. «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ يَجْعَلْ لَكُمْ فُرْقاناً» (انفال/29‌) اي مؤمنين! اگر شما تقوا داشته باشيد ما هم براي شما فرقان قرار دهيم. فرقان يعني يک وسيله‌اي به تو مي‌دهيم تا بفهمي چه کسي راست مي‌گويد و کي دروغ مي‌گويد. شيطان شناس مي‌شويد. وقتي به کسي نگاه مي‌کنيد مي‌فهميد که او زير کاسه نيم کاسه‌اي دارد، او کلک مي‌زند. ديگر کلاه سرتان نمي‌رود. مثل حضرت امام (ره) که تمام شيطان‌هاي سياسي دنيا براي يکبار هم نتوانستند سر امام (ره) کلاه بگذارند. با اينکه امام هم دانشکده سياسي نرفته بود. تقوا به انسان ديد مي‌دهد. (وَ الْبَلَدُ الطَّيِّبُ يَخْرُجُ نَباتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ) (اعراف /58).
در سوره بقره آيه‌اي داريم اينگونه: (فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ قَتَلَ داوُدُ جالُوتَ وَ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَ الْحِكْمَةَ) (بقره /251) در جبهه جنگ يک پسر بسيجي بود 16-15 ساله، اسمش داوود(ع) بود. در برابر دشمن، همه به او گفتند: (قالُوا لا طاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجالُوتَ وَ جُنُودِهِ) (بقره /249). «ما طاقت دشمن را نداريم» فرار کردند. عده‌اي ماندند و گفتند: چرا طاقت نداريم. طوري نيست که عددمان کم باشد. 20 بر 200 پيروز است. اين آيه قرآن است. (إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ عِشْرُونَ صابِرُونَ يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ) (انفال /65) ارتش 20 ميليوني که امام (ره) نظرشان بود بر توطئه‌هاي کشور 200 ميليوني آمريکا مي‌تواند غالب شود. قرآن مي‌فرمايد: «20 نفر انسان با پشتکار، غالب مي‌شوند بر 200 نفر، اگر خدا بخواهد» (كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَليلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ) (بقره /249) گاهي گروه کم غالب مي‌شود بر گروه زياد، به اذن خدا. اينها رفتند مقابل دشمن. بين اين جمعيت حزب الله، يک نوجوان 16-15 ساله به نام داوود بود. قرآن مي‌فرمايد: (وَ قَتَلَ داوُدُ جالُوتَ) (بقره /251) اين نوجوان حزب اللهي، جالوت را کشت. چون اين پسر جالوت را کشت، (وَ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ) (بقره /251) شد حضرت داوود(ع). چطور به اين مقام رسيد؟ چون در جواني‌اش يک شيرين کاري کرده بود. خداوند همه پست‌ها را به آدمهاي لوتي مي‌دهد. لوتي کيه؟ لوتي، عارف عملي است. ما دو رقم عارف داريم: عارف کتابي، که بحث‌هاي عرفاني را در کتابها مي‌خوانند. عارف عملي هم يعني يک سري محاسبات را نمي‌کند، دل را به دريا مي‌زند وقتي که بفهمد خدا راضي است. و اين که راديوهاي بيگانه چه مي‌گويند و مردم چه مي‌گويند براي او بي اهميت است. اگر خدا دوست دارد پس بسم الله. اين يعني لوتي گري.

3- چشم‌پوشي و گذشت و دل شكسته زمينه ساز است

از يک چيزهايي بايد گذشت. 1- گذشت از شهوت 2- گذشت از مال 3- گذشت از (زن) و فرزند. 4- گذشت از مقام 5- گذشت از مسکن. 6- گذشت از جان. اگر كسي از اينها گذشت، خدا هم يک چيزي به او مي‌دهد. خديجه که از مالش گذشت خدا هم به او «کوثر» داد.
يوسف(ع) از شهوت گذشت، خدا هم به او مقام داد. ابراهيم(ع) از جانش گذشت، فرمود: حاضرم در آتش بيفتم. خدا هم به او مقام خليل اللهي عطا نمود.
امام حسين(ع) از فرزندانش و… گذشت. گنبدش طلا شد، خاکش شفا شد، در حرمش، نماز مسافر را مي‌شود درست و تمام خواند. اصلا خط ويژه مي‌رود امام حسين(ع)، از يک چيزي بايد گذشت. داوود(ع) از جان خودش گذشت. پريد در ميان دشمن، جالوت هم قهرمان کفر بود. قهرمان کفر را کشت. خدا مي‌فرمايد: (وَ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَ الْحِكْمَةَ) (بقره /251) پسرش هم شد سليمان ابن داوود(ع). يکي ديگر از زمينه‌هاي دريافت، دل شکسته است. دل شکسته خيلي ارزش دارد. يک صحنه‌اي پيش آمد که دل زکريا سوخت. دعا کرد و همانجا خدا به او بچه داد. (فَتَقَبَّلَها رَبُّها بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَ أَنْبَتَها نَباتاً حَسَناً وَ كَفَّلَها زَكَرِيَّا كُلَّما دَخَلَ عَلَيْها زَكَرِيَّا الْمِحْرابَ وَجَدَ عِنْدَها رِزْقاً قالَ يا مَرْيَمُ أَنَّى لَكِ هذا قالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَرْزُقُ مَنْ يَشاءُ بِغَيْرِ حِسابٍ هُنالِكَ دَعا زَكَرِيَّا رَبَّهُ قالَ رَبِّ هَبْ لي‌ مِنْ لَدُنْكَ ذُرِّيَّةً طَيِّبَةً إِنَّكَ سَميعُ الدُّعاءِ) (آل‌عمران /38-37) حضرت مريم(س) در محراب عبادت نشسته بود. يک طبق هم غذا پيش اوست. غذاهايي که در آن فصل يافت نمي‌شدند. هر وقت حضرت زکريا مي‌خواست به مريم(س) سر بزند مي‌ديد مريم(س) در محراب است «وَجَدَ عِنْدَها رِزْقاً» و نزد او غذايي است. گفت: «يا مَرْيَمُ أَنَّى لَكِ هذا» آخر اين غذا از کجا آمده؟! الان در شهر از اين نوع غذاها نيست! گفت: اينها را خداوند برايم مي‌فرستد. اينجا بود که زکريا دعا کرد؛ گاهي اوقات يک صحنه‌اي پيش مي‌آيد و دل آدمي مي‌شکند. از زمينه‌هاي لطف خدا دل شکسته است. مثلا داريم که: (بَلى‌ إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا وَ يَأْتُوكُمْ مِنْ فَوْرِهِمْ هذا يُمْدِدْكُمْ رَبُّكُمْ بِخَمْسَةِ آلافٍ مِنَ الْمَلائِكَةِ مُسَوِّمينَ) (آل‌عمران /125) اگر شما صبر و تقوا داشته باشيد 5000 فرشته برايتان نازل مي‌کنيم تا شما را ياري کنند. در جنگ احد در ابتدا خداوند 1000 فرشته فرستاد. بعد هم 3000 فرشته، بعد هم فرمود: اگر آدم خوبي باشيد 2000 فرشته ديگر هم مي‌فرستم. (أَنْ يُمِدَّكُمْ رَبُّكُمْ بِثَلاثَةِ آلافٍ مِنَ الْمَلائِكَةِ مُنْزَلينَ) (آل‌عمران /124)، «هذا يُمْدِدْكُمْ رَبُّكُمْ بِخَمْسَةِ آلافٍ مِنَ الْمَلائِكَةِ مُسَوِّمينَ»، ( شاكِراً لِأَنْعُمِهِ اجْتَباهُ وَ هَداهُ إِلى‌ صِراطٍ مُسْتَقيمٍ) (نحل /121) اگر به خاطر نعمتهايي که به تو داده‌اند خدا را شکر کني «اجْتَباهُ وَ هَداهُ» علت اينکه ما ابراهيم را ابراهيم کرديم اين بود که به آنچه به او داديم شکر کرد. علت اينکه به او ده ميليون وام داديم اين است که آن يک ميليونها را پس داد. اگر آن مقداري که گرفتي شکر کردي و بجا مصرف کردي، باز هم به تو مي‌دهيم.

4- توبه و ايمان

يکي ديگر از زمينه‌هاي مهر خدا« توبه» است. مي‌فرمايد: (تُوبُوا إِلَيْهِ يُمَتِّعْكُمْ مَتاعاً حَسَناً) (هود /3) توبه کنيد. خداوند وضعتان را خوب مي‌کند. در اين عالم اسراريست که ما نمي‌فهميم. مي‌گويد: اگر کسي ايستاده ادرار کند فشار قبر خواهد داشت. ما نمي‌فهميم که رابطه بين ايستاده ادرار کردن با فشار قبر چيست؟ حتما يک رابطه‌اي وجود دارد. مي‌فرمايد: اگر شما توبه کنيد (يُرْسِلِ السَّماءَ عَلَيْكُمْ مِدْراراً) (نوح /11) تو از گناهت توبه کن، باران مي‌آيد. ربط بين توبه من با ابرها چيست؟ من نمي‌فهمم. ولي آن کسي که هم من و هم ابرها را آفريده مي‌گويد: رابطه وجود دارد. ما نمي‌فهميم. اگر باران نيايد بايد نماز باران بخوانيم. نماز باران چه کار به ابرها دارد؟! خالق هر دو فرموده: ربط دارد. حديث داريم: اگر مسواک بزنيد نور چشمتان زياد مي‌شود. عوام قبول نمي‌کردند. الآن دنيا کشف کرده اين موضوع را. (فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كانَ غَفَّاراً يُرْسِلِ السَّماءَ عَلَيْكُمْ مِدْراراً) (نوح /11-10)
اگر مي‌خواهيد لطف خدا را زياد کنيد ايمانتان را قوي نماييد. ممکن است برخي هستند که اصلا دين ندارند ولي زندگيشان از ما بهتر است! جواب: بايد زندگي آنها را از نزديک ملاحظه کرد چون قرآن مي‌فرمايد: (وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْري فَإِنَّ لَهُ مَعيشَةً ضَنْكاً) (طه /124) کساني که از خدا غافل هستند زندگيشان تلخ است. نگوييد: خوب زندگي مي‌کنند. الآن کشورهاي اروپايي زندگي ماديشان تأمين است، اما نظام خانوادگي آنها دارد از هم مي‌پاشد، زن مي‌رود مي‌بيند شوهرش با زن ديگري است!؟ نسلشان پوک است. خدا فرموده: هرکس مرا فراموش کند زندگيش را پوک مي‌کنم.

5- قرآن و زمينه‌هاي قهر الهي

اما آيات قهر الهي (زمينه‌هاي قهر الهي): آيه داريم: (لِيُذيقَهُمْ بَعْضَ الَّذي عَمِلُوا) (روم /41) اگر گناه کني سختي به تو مي‌دهم. (فَلَمَّا نَسُوا ما ذُكِّرُوا بِهِ) (انعام /44) گاهي که خدا را فراموش مي‌کني، من براي اينکه سرگرمت کنم يک چيزهايي به تو مي‌دهم. (فَبِظُلْمٍ مِنَ الَّذينَ هادُوا حَرَّمْنا عَلَيْهِمْ طَيِّباتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ) (نساء /160) گاهي يک چيزهايي را حرام مي‌کنم، قحطي ايجاد مي‌کنم يا با حکم الهي يک چيزي را ممنوع مي‌کنم به خاطر اينکه شما فلان گناه را مرتکب شده‌ايد. قرآن در سوره فجر مي‌فرمايد: «رَبِّي أَكْرَمَنِ رَبِّي أَهانَنِ» (فجر/15و16) همين که وضعش خوب است مي‌گويد: خدا لطف کرده، همين که وضعش بد شد مي‌گويد: خدا کم گذاشته، اهانت کرده. نه خير، اينطور نيست: (كَلاَّ بَلْ لا تُكْرِمُونَ الْيَتيمَ) (فجر /17) فلسفه قهر الهي کيفر گناهان تو است. بي توجهي به محرومان است. کلا يعني تحليلت غلط است، خودت زمينه را کج کردي. شما به يتيم اکرام نکرديد. (وَ لا تَحَاضُّونَ عَلى‌ طَعامِ الْمِسْكينِ) (فجر /18) مي‌داني که چرا ديگر به تو ندادم؟ زيرا آن سالي که دادم به مسکين غذا ندادي، و ديگران را هم تشويق نکردي. (وَ تَأْكُلُونَ التُّراثَ أَكْلاً لَمًّا) (فجر /19) علت اينکه به شما ديگر نعمت نداديم اين بود که شما ارث را خورديد بدون آنکه ببينيد آن وارث مالش حلال بوده يا حرام؟! «أَكْلاً لَمًّا» يعني بدون هيچ حسابي قورتش دادي؟ (وَ تُحِبُّونَ الْمالَ حُبًّا جَمًّا) (فجر /20) شما خيلي به مال علاقه داشتيد. البته علاقه به مال خوب است، علاقه زيادش بد است. (وَ إِنَّهُ لِحُبِّ الْخَيْرِ لَشَديدٌ) (عاديات /8) تشديد دلبستگي به مال بد است. وگرنه آدمي مال را دوست دارد. مال زينت است: (الْمالُ وَ الْبَنُونَ زينَةُ الْحَياةِ الدُّنْيا) (كهف /46) مال و فرزند زينت زندگي دنيا هستند. منتهي زياد علاقه داشتن بد است. «حُبًّا جَمًّا» بد است.

6- زمينه‌هاي مهر و قهر به دست خود انسان است

خلاصه اينکه: اگر ديدي چيزي به تو نداديم ريشه يابي کن و در خودت علت را پيدا کن. به خدا نگو: خدايا! چرا دادي؟! خدايا چرا ندادي؟! ببين چه کردي که نمي‌دهيم. يک قصه برايتان بگويم: يکي از علماء (آيت الله العظمي بروجردي) رفتند مشهد، آيت الله نهاوندي در مسجد گوهرشاد پيشنماز بودند، سجاده خود را به آقاي بروجردي دادند. آن چند روز را آقاي بروجردي در مسجد گوهرشاد امام جماعت بودند. بعد آيت الله نهاوندي رفتند به نجف اشرف. در صحن نجف، امام جماعت يکي از علماي بزرگ بود. آن عالم بزرگ سجاده‌اش را داد به آقاي نهاوندي. آيت الله نهاوندي مي‌گفت: رفتم داخل حرم، از علي ابن ابيطالب(ع) اينگونه شنيدم: جا دادي، جا دادم. تو پيشنماز مسجد گوهرشاد بودي، سجاده‌ات را دادي به آقاي بروجردي فرزند من، تو هم که آمدي به نجف، من گفتم تا مرجع نجف سجاده‌اش را بدهد به شما.
جمهوري اسلامي چرا اينقدر عزيز شد؟ به خاطر اينکه به فکر مستضعفين بود. عراق اين همه ما را بمباران کرد، در عين حال وقتي ديديم آمريکا او را تحت ستم قرار داده است باز هم به اين عراقي‌ها کمک کرديم. رمز عزت ما همين است. امير کويت مي‌گفت: من غير از اجلاس سران، آمده‌ام از مردم تشکر کنم. با اينکه در جنگ، ما به شما کمک نکرديم اما وقتي عراق ما را بمباران کرد، شما به کويتي‌ها جا داديد. جا داديم پس عزيز شديم: چرا عزيزيم؟ چون هيچ کشوري در هيچ سالي مثل ما روز قدس ندارد. حمايت از فلسطين، همين راهپيمايي‌ها. دلمان براي بچه‌هاي فلسطيني مي‌سوزد. بهترين ميدانها و خيابانهاي تهران را به نام يک لبناني مي‌گذاريم که در مقابل زورگويي‌ها مي‌ايستد. چون مي‌خواهيم يک بسيجي مخلص را عزت بدهيم خدا هم به ما عزت مي‌دهد؛ عيب مردم را بپوشان، خدا عيب تو را مي‌پوشاند. همه‌مان عيب‌هايي از هم سراغ داديم، تصميم بگيريم عيب کسي را نگوييم تا آبرويش برود. بعد هم بگوييم: خدايا من آبروي فلاني را نريختم پس آبروي مرا نريز.
زمينه‌هاي مهرو قهر را خودمان ايجاد مي‌کنيم.

«والسلام عليکم و رحمة الله و برکاته»

نام کتاب : درس هایی از قرآن نویسنده : محسن قرائتی جلد : 1 صفحه : 2425

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست