درس هایی از قرآن - محسن قرائتی - کتابخانه مدرسه فقاهت

نام کتاب : درس هایی از قرآن نویسنده : محسن قرائتی جلد : 1 صفحه : 544

موضوع بحث: ايام فراغت – 2

تاريخ پخش: 24/3/69

بسم الله الرحمن الرحيم

1- برنامه‌ريزي براي اوقات فراغت

اگر از من بپرسند شب عاشورا و شب بيست ويكم براى تبليغ مهمتر است يا تابستان. مى‌گويم تابستان چون در عاشورا و يا بيست ويكم مردم يكى دو روز تعطيل هستند اما تابستان سه ماه تعطيل است براى 13 ميليون.
اصولاً مسئله عمر ونسل خيلى به آن بها داده شده است.
قرآن و عمر و تابستان. هم مسئله قرآن مهم است و هم مسائل نسل. خدا لعنت كند آل سعود را كه نمى گذارد ايران بروند مكه ايرانها را اگر مي‌ديدند چند تا سؤال مي‌كردند يكى مي‌گفتند با كدام كاروان آمدند.
قرآن مي‌گويد: بهشتى‌ها وقتى به هم مي‌رسند از هم مي‌پرسند چطور شد آمدى بهشت؟ يكى از سوالهايشان اينست كه چه شد شما بهشتى شدى گاهى هم مي‌پرسند چه شد شما جهنمى شدى.
از جهنمى‌ها مي‌پرسند (ما سَلَكَكُمْ في‌ سَقَرَ) (مدثر /42) چطور شد شما اهل جهنم شديد؟ مي‌گويند (قالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ) (مدثر /43) پا بند نماز نبوديم. (وَ لَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكينَ) (مدثر /44) پا بند مستضعفان و گرسنگان نبوديم.
ول مي‌گشتيم نماز نمى خوانديم به فكر گرسنه‌ها نبوديم و معتقد به چنين روزى نبوديم.
اين آيه مي‌گويد: كسى كه نسبت به نسلش بسوزد بهشتى است و كسى كه بى خيال باشد بهشتى نيست. نمى شود گفت كه برو توى كوچه بازى كن كجا مي‌فرستى دخترت را.
در تابستان پدر و مادر بايد دلسوز باشد. حداقل مي‌تواند به مدير كانون بگويد من از شما متشكرم. نمى‌خواهم بگويم همه بيايند كمك كند. ممكن است يك آدمى مثل بنده هيچ هنرى نداشته باشد. يك تعهدى نسبت به اين نسل داشته باشد.
قرآن مي‌فرمايد: «قُوا» يعنى حفظ كنيد (قُوا أَنْفُسَكُمْ وَ أَهْليكُمْ نارا) (تحريم /6) مردم خودتان را حفظ كنيد از جهنم و خانواده‌تان را.

2- توجه به ارزش جواني و عمر

امام صادق فرمود: «لَا تَنْسَ صِحَّتَكَ وَ قُوَّتَكَ وَ فَرَاغَكَ وَ شَبَابَكَ وَ نَشَاطَك‌» (وسائل‌الشيعه/ج1/ص89) از اين سرمايه‌ها استفاده كنيد اين روزها را الان قدرش را نمى دانيد آنوقتى كه انسان عمرش تمام مي‌شود دقيقه‌هاى آخر عمرش است. گاهى حاضر است هستى‌اش را بدهد اما يكساعت به عمرش اضافه شود. قرآن مي‌گويد:
(وَ قيلَ مَنْ راقٍ) (قيامت /27) (ظَنَّ أَنَّهُ الْفِراقُ) (قيامت /28) (الْتَفَّتِ السَّاقُ بِالسَّاقِ) (قيامت /29) همه جمع مي‌شوند مي‌گويند چه كنيم خودش هم مي‌بيند كه دلسرد مي‌رود دقيقه‌ها آخر عمر و نفسها شماره مي‌شود يك نفر مي‌بينى دو تا كليه‌اش از كار افتاده است، آنوقت مي‌بينى توى كل فاميل يك نفر نيست كه به او كليه بدهد.
ما بايد حساب كنيم هر دقيقه از عمر عنايت داشته باشيم. شيخ انصاري آمد سر سفره ديد سفره طول مى‌كشد پا شد و دو ركعت نماز خواند. از مجتهدين صد سال پيش منتهى مجتهدى كه همه مجتهدها شاگردش هستند، گفتند نماز خواندي؟ گفت ديدم دو دقيقه از عمرم تلف مي‌شود حيفم آمد استفاده نكنم.
يك كسى كتابى نوشته اسمش را گذاشته پنج دقيقه اى قبل از غذا يعنى كتاب را توى جيبش مي‌گذاشت و نكاتش را نقطه ميکند و اسمش را گذاشته پنج دقيقه اى قبل از غذا.
اميرالمؤمنين هنگامى كه كفشش را وصله مي‌زد ذكر مي‌گفت، مي فرمود: حيف است زبانم بى كار بماند و عمرم تلف بشود.
اگر كيسه و جيب لباسمان ما سوراخ دارد بايد دوخته شود، اميرالمؤمنين درباره عمرش مي‌گويد: خدايا عمرش را بدوز كه دقيقه هايش حروم نشود.

3- توجه به زمان و ظرفيت‌ها در برنامه‌هاي فرهنگي

كانونهاى فرهنگى و تربيتى و خيلى شما كارتان مهم است و زد فرد شما چقدر بايد پخته باشيد. بايد يك آدمى باشيد روانشناس، بچه را بشناسد.
شما نگاه كنيد عكسهائى كه جديدا از امام خمينى چاپ‌شده است حركاتى كه امام مي‌كند برخوردهايى كه با يك بچه مي‌كند.
شناخت بچه خيلى مهم است. زمان را بشناسد روحيه را بشناسد. گاهى يك مؤعظه در يك حدى اثر مي‌كند. دوستى مي‌گفت يك وقتى پيش بچه‌اي رفتم به او گفتم بچه خوب بايد. . . گفت بس است حوصله‌اش را ندارم.
گاهى وقتها بچه آمادگى دارد حرف بشنود يا ندارد. حضرت يوسف وارد زندان شد، ديد همه بت پرستند. گفت اگر حالا شروع كنم به موعظه آمادگى نيست مدتى هيچى نگفت صبر كرد زنداني‌ها خواب ديدند، آمدند پيش او تعبيرش چيست. يوسف گفت الان آمادگى هست كه بگه گفت بگو ببينيم اين بتها چيست. اين حركت چيست كه شما در مقابل بت سجده مي‌كنيد. در ماه رمضان چون شكم گرسنه است اسلام براى شكم گرسنه دعاى يك سطرى مي‌گويد:
«اللَّهُمَّ لَكَ صُمْتُ وَ عَلَى رِزْقِكَ أَفْطَرْتُ فَتَقَبَّلْهُ مِنَّا» براى سه شنبه يك دعا مي‌گويد براى چهارشنبه يك دعا مي‌گويد.
افطار كه كردى دعاى افتتاح ‌هم يك ربع طول مي‌كشد چون شكم پر يك ربع بيشتر نمى كشد. باز سر شكم كه خالى مي‌شود قبل از سحر دعاى ابوحمزه يك ساعت و نيم. براى شكم گرسنه يك سطر، براى شكم پر ده دقيقه، براى شكم متوسط يك ساعت.

4- پرهيز از افراط و تفريط و توجه همگاني

بايد حساب كنيم كه الآن اين بچه برنامه‌اش چيست. امور تربيتى ممكن است چنان وقت بچه را پر كند كه اين بچه فرار كند. ما داشتيم مسيحى كه مسلمان شد مسلمان بى سليقه‌اى به او گفت: صبح فلان كن، ظهر فلان كن، چنان برنامه تازه مسلمان را پر كرده بود كه طرف گفت آقا ما مي‌شود برويم همان دين خودمان.
متأسفيم يا افراط است يا تفريط. يك وقت مي‌گويند: اصلا هيچ دنگ و دونگى توى عروسى نباشد. ما آمديم توى تلويزيون گفتيم يك قابلمه اى را آدم بزند اشكال ندارد. بعدا سيل نامه كه اى آقا اين قابلمه تبديل به چه چيزها نمى شد.
يك جورى باشد كه مرزها حفظ شود كه آدم جرأت بكند حق اين است باطل اين است.
ما به اميد روزى هستيم كه اين كانونها زياد شود. به اميد روزى كه وقتها را پر كنيم به سلامتى، قدرت، فراقت از ضرر شما كه تازه نفس هستيد بياييد در هر شهرى يك حركتى بكنيد.
1- جوان 2- باسواد3 – خوش سليقه. اينها را پيدا كنيد روزى چند ساعت پهلويش درس بخوانيد. عربى آسان، جامع المقدمات كه خودتان چهار سال ديگر هر كدامتان يك رجائى شديد. همه شما رجائى هستيد فقط رجائى وقتى دانشگاه مي‌رفت شبى نيم ساعت هم درس مي‌خواند.
من از وزير سابق آموزش و پرورش پرسيدم هم جناب آقاى اكرمى يك آيه قرآن خواندم ديدم همه را فهميد گفتم آخوند بودى؟ گفت زمان شاه چهار سال زندان بودم گاهى پهلوى شهيد آيت الله سعيدى نيم ساعت درس خوانديم. همان نيم ساعت نيم ساعت توى زندان اثرى گذارد.
شما در هر شهرى هستيد، روزى نيم ساعت درس بخوانيد خيرات و بركات زيادى دارد.
ما كه مي‌رويم روى منبر پنج نوع آدم روبروى ما هستند. يك نوع آدمهاى مغرورند يك نوع آدمهاى عاشقند يك نوع آدمهاى بى خيالند خلاصه كانون فرهنگى و تربيتى كار ساده اى نيست اين بچه گرسنه است يا سير عجول است يا عقده اى بخيل حريص كمبود دارد، رقيب دارد، خاطراتى كه توى ذهنش است و آرزوهايى كه دارد كارخيلى سختى است در عوض ارزش زيادى دارد.
اهداف انبياء همين‌تر بيست است شما يك نماز خوان درست كنيد و شما اين نماز خواندن را توى اين كانونها احياء كنيد.
(أَقامُوا الصَّلاة) (بقره /177) كه گفتند قصاب و بقال و نقاش همه بروند سراغ نماز نماز بدون تعقيبات، نماز فشرده. حديث داريم براى بچه‌ها كه نماز مي‌خوانيد نماز را خيلى فشرده كنيد.
چون بايد اقامه نماز بشود. بعد وقتى اينها هم كه نماز خوان شدند مامور شوند توى خانه هايشان هم اقامه نماز كنند.
چون قرآن مي‌گويند: (الَّذينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاة) (حج /41) مؤمنين كسانى هستند كه وقتى در روى زمين قدرت پيدا كردند اقامه نماز مي‌كنند.
امور تربيتى تا 3چهار سال پيش 50 واحد داشت امروز يكى مسئولين به من فرمود ما 400 كانون داريم به مقدارى كه امكانات شما زياد شده است بايد اقامه نماز كنيد.
اگر مي‌خواهيد تربيت به فساد آورده نشود. قرآن مي‌گويد: (إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى‌ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَر) (عنكبوت /45) نماز انسان را از فحشا باز مي‌دارد. منتهى خود تشويق و بيان نماز گفتن هم هنرى مي‌خواهد كه چه جورى بگوئيم با چه بيانى بگوييم. گاهى افراد مي‌آيند مي‌گويند: براى بچه 10 سال چه جورى بايد نماز بگوييم.

5- اهميت كار و تلاش و فوايد آن

اينها حساب دارد. تابستان بايد كار بكنيم. در تابستان بيش از يك ميليارد و سى و سه ميليون روز جوان داريم.
خدا لعنت كند آدم بى كار را. در يك سفر به امام كاظم گفتند فلانى خيلى خوب بود چه نمازها و چه عبادتها داشت. امام فرمود: توى راه مكه غذايش را چه كسى مي‌پخت؟ گفتند: ما. فرمود: غذا پختن شما ارزشش از نماز شب او بيشتر است.
در يك ماجرائى كه مي‌خواستند آبگوشت بخورند قرار شد هركسى يك كارى را انجام دهد رسول اكرم فرمود من هم هيزم جمع مي‌كنم براى طباخى. گفت: هرگز فرمود اگر كار نكنم از غذا هم نمى خورم كار در اسلام مقدس است.
-كار در سلامتى نقش دارد. زنهايى كه كار مي‌كنند سالمترند از زمانى كه پلوپز برقي و دستگاه چرخ گوشت آمده است آمار مريضي زنها هم بيشتر شده است.
– كار براى رفع بى حوصلگى؛ به‌ام السلمه همسر پيغمبر گفتند: چرا كار مي‌كنى؟ فرمود: زن بيكار فتنه درست مي‌كند، چون آدم وقتى بيكار است فكرش بيكار نيست و فتنه مي‌كند.
يك مردى زن بدى داشت گفتند چرا طلاقش را نمى دهي؟ گفت فرصت ندارم. گاهى آدم خودش بيكار نيست، اما وقتى من بيكارم فكرم بى كار نيست. و فكرش هم شيطنت مي‌كند.
كار انسان را چرا از گناه باز مي‌دارد. اكثر جنايت‌ها در ساعاتى است كه انسان بيكار است بى كارى عامل جنايت بى كارى عامل سوءظن بى كارى عامل فتنه است.
– كار در تجربه اثر دارد، تجربه آدم را زياد مي‌كند.
– كار نيكو كردن از پركردن است.
– كار در روان خود انسان اثر دارد.
آدمى كه كار مي‌كند احساس مي‌كند آزاده است كسى آمد گفت پول ندارم تجارت كنم يك پول به ما بده تا خرج بكنم فرمود: سرت را تكان بده. گفت پس سرت سالم است. برو با سرت حمالى كن، اما گدايى نكن.
كسى آمد پهلوى پيغمبر فرمود: كار ندارم فرمود برو خانه ويك چيزى بردار و بياور. گفت من هيچى ندارم. خلاصه پيغمبر يك تبر جور كرد و گفت اين وسيله كار برو هيزم بكش و بيكار نباش.
ابر و باد و مه و خورشيد و فلك در كارند من كار نكنم به همه هستى خيانت كرده‌ام. نسل گذشته كار كرد پس من محصول نسل گذشته هستم نسل آينده هم از من كار مي‌خواهد آدم بيكار به نسل گذشته خيانت مي‌كند به نسل آينده هم خيانت مي‌كند.
يك آدم بيكار در يك لحظه 3تا خيانت مي‌كند: خيانت به هستى، خيانت به نسل گذشته ،خيانت به نسل آينده.
– آدمى كه كار مي‌كند احساس شرافت مي‌كنند. به امام گفتند: چرا اينقدر عرق مي‌ريزى و كار مي‌كنى؟ بده به ديگران كار بكنند. فرمود: مي‌خواهم شرافت داشته باشم به كسى نگويم.
ما طلبه داشتيم بچه اطراف كاشان بود، تابستان قالى مي‌بافت چون شهريه حوزه قم را نداشت و زمستان با آن پول مي‌آمد درس مي‌خواند.

6- ضرورت مطالعه و كار در منزل

خود ما طلبه‌ها تابستان چقدر از عمرمان تلف مي‌شود؟ اميدوارم به روحانيون بر نخورد. بعضى كتابها جويدنى است بعضى مكيدنى و بعضى بلعيدنى است.
شماها آموزش و پرورش‌ها كتابها و مخصوص امور تربيتى‌ها يك دوره تفسير نمونه را مطالعه كنيد. نمى‌گويم كتاب گرانى نيست اما مي‌شود قرض گرفت.
آقاى سبحانى از علماى قم مي‌گفت امام وقتى مي‌خواست الغدير را مطالعه كند پول نداشت بخرد آيت الله سبحاني مي‌گفت ايشان الغدير را كرايه كرد وبعد مطالعه و پس داد. آدم اگر مي‌خواهد مطالعه كند بى كتاب هم مي‌تواند.
شبى بيست دقيقه تفسير مطالعه كنيد. سال بعد همين موقع هر كدام يكى يك دور تفسير مطالعه كرده‌ايد.
در قرآن حدود 268 تا قصه است و يك امور تربيتى و يك مربى كه توى كانونهاى تربيتى و فرهنگى كار مي‌كند اگر 268 تا قصه باشد و اينها قصه هاى قرآن است.
-كار توى خانه:
اميرالمؤمنين توى خانه كار مي‌كرد. تعمير وسائل اگر از من بپرسند بدبخترين كشورهاى كره زمين كجاست مي‌گويم حجاز. مردم سعودى نفتشان را به هر قيمتى مي‌فروشند وبه هر ذلتى تن در مي‌دهند تا ماشينشان خراب شد مي‌دهند يك ماشين نو مي‌خرند. در كل مكه يك مكانيكى نيست.
تنور شكم دم به دم تافتن *** مصيبت بود روز نايافتن‌
آدمى كه تا كفشش پاره شد دور مي‌اندازد و يك كفش نو مي‌خرد. اين زود بدبخت مي‌شود، به او مي‌گويند فردا نابودت مي‌كنيم. مي‌گويد نه هرچه بخواهى به تو مي‌دهم.
فهد در مقابل آن خانم لندن خم شده خانم گردن فهد صليب كرده است(خادم الحرمين) يعنى وقتى نظامش نفت بفروشد و بى كار باشد و قليان بكشد همين نتيجه را دارد.
– كار توى خانه ارزش است.
روايت داريم كه توى خانه هركس يك مقدار خياطى يك مقدارى بنائى بكند. جوانهايمان اگر مي‌خواهيم استقلال داشته باشيم اگر تمام دنيا با ما قهر كرد خودمان روى پاى خودمان بايستيم.
جشن جمهورى اسلامى آن روزى است كه مسئولان بگويند گندم از خارج نخريده‌اند، ده‌ها هزار ديپلمه داريم كه سه سطر از قرآن نمى تواند بخواند. چه مانعى دارد كه در تابستان قرآن بخواند. ده‌ها هزار آدم داريم كه نمازشان غلط است حالا خارجى‌ها مي‌گويند ما داريم آپولو مي‌فرستيم به فضا اينها بعد از ده سال مي‌گويند قرآن را يك سطرش را بى غلط بخوان نمازت را درست كن دكمه پيراهنت را بدوز اينها زشت ترين حرفهايى است كه من مي‌زنم.
در زماني كه ژاپن و كشورهاى عقب مانده خودشان را جلو انداختند و با ابر قدرتها رقابت علمى و هنرى و صنعتى مي‌كنند. آنوقت رواست حزب الله جوان 84 كيلو فلان كند.
بايد برسد به زمانى كه نه تنها دست كاگر را ببوسيم بلكه تيشه و چكش را هم ببوسيم. اميدوارم يك غيرت كارى هم داشته باشيم و كار براى ما عيب نباشد و مقدس باشد.
حديث داريم كه دعاى بيكار مستجاب نمى شود و شريف‌ترين زن زنى است كه كار بكند. خدا لعنت كند آدمهاى بى كار را.
اقامه نماز، تعليم نماز، خياطى، آشپزى، شعر سرود، نقاشى، فيلم هر كارى كه ما را از گرسنگى در مقابل تهديدات باز دارد.

«والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته»

نام کتاب : درس هایی از قرآن نویسنده : محسن قرائتی جلد : 1 صفحه : 544

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست