52- از كناره خجسته كوه طور [1] او را فرا خوانديم و در حالى كه با وى گفتگو مىكرديم [2] او را به مقام قرب خود برگزيديم. 53- و از رحمت خويش، برادرش هارون پيامبر را [براى همكارى] به او ارزانى داشتيم [3]. 54- در اين كتاب از اسماعيل ياد كن كه در وعدههايش صادق [4] و رسولى پيامبر بود. 55- و همواره خانواده خويش را به نماز و زكات فرا مىخواند و مورد پسند پروردگارش بود. 56- و [نيز] در اين كتاب از ادريس ياد كن كه پيامبرى راست گفتار بود؛ 57- و او را به مقامى والا فرا برديم. 58- آنها كسانى بودند كه خدا بر آنها انعام كرد، از زمره پيامبران، از ميان فرزندان آدم و [فرزندان] كسانى كه همراه نوح بر كشتى سوار كرديم و از فرزندان ابراهيم و يعقوب و از جمله آنان كه برگزيديم و هدايتشان كرديم؛ چون آيات خداى رحمان بر آنها خوانده شود، سجدهكنان و گريان به روى افتند. 59- آن گاه پس از آنان آيندگانى جانشين شدند كه نماز [و عبادات] را تباه ساختند و پيرو هوسها شدند و بزودى [كيفر] بيراهى دامنگيرشان خواهد شد؛ 60- مگر آنها كه به توبه و ايمان و عمل شايسته روى برند كه در آن صورت، راهى بهشت خواهند شد و مورد كمترين ظلمى قرار نمىگيرند؛ 61- باغهاى جاودان بهشت كه خداى رحمان از [عالم] ناپيدا به بندگان خويش وعده داده است؛ و بىگمان وعدهاش فرا رسيدنى است. 62- در آنجا [گفتار] ياوهاى نخواهند شنيد، [و گفتارى] جز سلام [5] [و صميميت نيست]؛ و روزى آنان همواره بامداد و شبانگاه آماده است. 63- اين بهشتى است كه به هر كه از ميان بندگان ما كه پرهيزكار باشد، به ميراث مىدهيم. 64- ما [فرشتگان] جز به فرمان پروردگارت فرود نمىآييم؛ وضعيت آينده و گذشته و حال ما در اختيار اوست؛ و پروردگار تو [هرگز] فراموشكار نيست. [1]- ايمن به معنى سمت راست هم هست، ولى اساساً كلمات يمين و ميمنه به معنى طرف راست هم در آيات قرآنى، از جمله آيات 8 و 27 و 38 و 90 واقعه (56) و 18 بلد (90)، به عنوان نشانه و سنبل خير و بركت و مباركى آمده و در آيات 12 طه (20) و 16 نازعات (79)، همين محل نداى خدا، به نام سرزمين مقدس طوى ناميده شده است. حتى در آيه 30 قصص، كلمه «مبارك» در مورد محل گفتگوى خدا با موسى تصريح شده است. تفسيرهاى روح المعانى، شبر، اضواء البيان، نور و منهج الصادقين ذيل اين آيه، ملحوظ داشتن هر دو معنى مبارك و طرف راست را در اين آيه روا دانستهاند، ولى تفسير الميزان مبارك را مردود دانسته است. برخى از مفسران براى توجيه كاربرد «طرف راست» در مورد كوه- كه ظاهراً غير منطقى است- گفتهاند منظور طرف راست خود موسى است، در جهتى كه حركت مىكرده است؛ ولى اين نظر قابل حمل بر عبارت مشابه در آيه 80 طه (20) نمىتواند باشد؛ و اللَّه اعلم. ضمناً از آيه 44 قصص (28) مشخص مىشود كه اين محل در دامنه غربى كوه طور بوده است. [2]- برجستهترين كلام در اين گفتگو، در آيات 12 طه (20) و 30 قصص (28) آمده است. براى تفصيل آن گفتگو به آيات 12 الى 44 طه (20) توجه فرماييد. [3]- پاسخى است به تقاضاى خود موسى كه در آيات 29- 32 طه (20) آمده است. [4]- اشاره به وفاى عهد اسماعيل است در برابر پدر براى اجراى وحى خدا در مورد ذبحش؛ به آيات 102 و 103 صافات (37) توجه فرماييد. [5]- به آيات 23 و 24 رعد (13)، 23 ابراهيم (14)، 58 يس (36)، 73 زمر (39) و 34 ق (50) توجه فرماييد؛ ضمناً توجه داريم كه استثناء در اينجا منقطع است؛ استثناى منقطع در فارسى و ساير زبانها وجود ندارد.