23- اين همان [فضيلت] است كه خدا به بندگان با ايمان و نيكوكارش بشارت مىدهد، بگو: از شما پاداشى بر رسالتم نمىخواهم، جز [رعايت] مودت خويشاوندى [1]؛ و هر كه [در اين رهگذر] اقدام نيكويى بكند، بر پاداشش در آن [مورد] مىافزاييم [2]؛ كه خدا آمرزگارى است حقگزار. 24- مگر مىگويند [پيامبر] دروغ به خدا نسبت داده است؟ اگر خدا بخواهد، بر دل تو مهر مىنهد [3]؛ و [لى] خدا باطل را محو مىكند و حق را با تمهيدات خويش به كرسى مىنشاند؛ كه او به راز دلها داناست. 25- اوست كه بازگشت بندگان، خويش را مىپذيرد و از بديها در مىگذرد [4] و آنچه مىكنيد مىداند، 26- و [درخواست] مؤمنان نيكوكار را مىپذيرد و از بخشايش خود بر آنان مىافزايد؛ و انكار ورزان عذابى سخت [در انتظار] دارند. 27- اگر خدا روزى [برخى از] بندگانش را گشايش مىداد، در زمين ستم و سركشى مىكردند [5]، ولى به اندازهاى كه بخواهد، مقرر مىدارد [6]؛ كه به [حال] بندگانش آگاه و بيناست. 28- اوست كه باران را پس از نوميدى [مردم] مىفرستد و رحمت خويش را مىگسترد؛ و او كارساز و شايسته ستايش است. 29- از نشانههاى [توان و تدبير] او آفرينش آسمانها و زمين و موجودات زندهاى است كه در آنها پراكنده است؛ و هر گاه اراده كند، بر جمع آورى آنها نيز تواناست. 30- هر آسيبى كه به شما مىرسد، ناشى از دستاورد شماست، در حالى كه از بسيارى [از گناهان] گذشت مىكند [7]. 31- شما در زمين [و آسمان [8] خداى را] به تنگ نمىآوريد [9]، و در برابر خدا هيچ كارساز و ياورى نخواهيد داشت. [1]- به آيات 57 فرقان (25) و 47 سبأ (34) كه توضيح تكميلى داده است توجه فرماييد. [2]- در مورد عبارت اخير، به آيات 160 انعام (6) و 38 نور (24) توجه فرماييد. [3]- منظور اين است كه اگر به فكر افترا بستن بر خدا بيفتى، خدا بر دلت مهر مىزند و باب وحى را به رويت مىبندد؛ و اين جمله همان مطلب را خاطر نشان مىكند كه آيه 65 زمر (39) در مقام افاده آن است؛ ضمناً مفهوم آيه شريفه به شكل ديگر در آيات 44- 46 حاقه (69) آمده است. [4]- مفهوم آيه به بيان ديگر در نيمه اول آيه 8 تحريم (66) آمده است. [5]- به آيه 6 و 7 علق (96) توجه فرماييد. [6]- به آيه 21 حجر (15) توجه فرماييد. [7]- معنى و مفهوم اين آيه به بيان ديگرى در آيه 53 انفال (8) آمده است. [8]- براى توجيه افزوده، به آيه 22 عنكبوت (29) توجه فرماييد. [9]- براى توجيه افزوده، به آيه 2 توبه (9) توجه فرماييد.