43- در حالى كه ديدگانشان فرو افتاده، غبار ذلت وجودشان را فرا گرفته است؛ و [پيش از اين هم در دنيا] در حالى كه سلامت بودند، به خضوع [در برابر خدا] دعوت مىشدند [مع ذلك ابا مىكردند]. 44- مرا با تكذيب كننده [گان] اين سخن واگذار؛ بتدريج آنان را از جايى كه گمان نمىبرند، به دام مىاندازيم [1]، 45- و مهلتشان مىدهم [2]، كه تدبير من محكم [و حساب شده] است. 46- مگر از آنان پاداش [رسالت] خواستهاى كه زير غرامتى گرانبارند؟! 47- يا از عالم غيب آگاهند و [خبرهاى نهان را] يادداشت مىكنند؟ 48- براى حكم پروردگارت پايدارى كن و همچون «همدم ماهى» [3]، [كم ظرفيت و شتابزده] مباش [4]، آن گاه كه اندوه زده [در شكم ماهى] ندا در داد [5]. 49- اگر رحمتى از جانب پروردگارش شامل حال او نشده بود، نكوهيده به صحراى برهوت مىافتاد [6]. 50- آن گاه پروردگارش او را برگزيد و در زمره شايستگانش قرار داد [7]. 51- وقتى كه انكار ورزان آيات قرآن را شنيدند [از شدت خشم] نزديك بود با ديدگان [خيره و شرر بار] شان تو را بزنند [8] و مىگويند: مسلماً ديوانه است، 52- در حالى كه قرآن جز يادآورى براى جهانيان نيست. 69- سوره حاقه به نام خداى رحمان [و] رحيم 1- حادثه تحقق يافتنى! 2- آن حادثه تحقق يافتنى كدام است؟! 3- خبر ندارى آن حادثه تحقق يافتنى چگونه است [9]. 4- قوم ثمود [10] و عاد [11] آن رويداد كوبنده را دروغ شمردند. 5- اما قوم ثمود به [سبب] طغيان [12] به هلاكت كشيده شدند [13]، 6- و اما قوم عاد با تندبادى سرد و سخت هلاك شدند، 7- كه [خدا] آن را هفت شب و هشت روز پياپى بر آنها گماشت؛ كه در آن [احوال] آن قوم را به خاك افتاده مىديدى، گويى تنههاى درختان خرماى پوسيده هستند [14]. 8- آيا [اكنون] اثرى از آنها مىبينى؟ [1]- به آيه 54 آل عمران (3) توجه فرماييد. [2]- به آيه 178 آل عمران (3) توجه فرماييد. [3]- منظور از «قرين ماهى»، يونس است؛ وجه اين تسميه از آيات 139- 144 صافات (37) روشن مىشود. [4]- براى توجيه افزوده، به آيه 87 انبياء (21) توجه فرماييد. [5]- متن نداى او را در آيات 87 و 88 انبياء (21) ملاحظه فرماييد. [6]- اين توجه پروردگارش را در صحرا، در آيه 146 صافات (37) ملاحظه فرماييد. [7]- چگونگى آن را در آيات 147 و 148 صافات (37) ملاحظه فرماييد. [8]- براى توجيه افزوده، به آيات 46 اسراء (17)، 72 حج (22) و 45 زمر (39) توجه فرماييد؛ ضمناً شيخ المفسرين طبرسى به نقل از مفسران ديگر گفته است: «اينكه مفهوم آيه را به چشم زخم تعبير كردهاند، درست نيست». طبرسى در عين حال مىگويد: «به عقيده غالب مفسران، مقصود آيه همان چشم زخم است»، و اللَّه اعلم. [9]- اين بيان، كنايه از عظمت موضوع مورد بحث است. [10]- به زيرنويس آيه 141 شعراء (26) مراجعه فرماييد. [11]- به زيرنويس آيه 50 هود (11) مراجعه فرماييد. [12]- به بيان ديگر در آيه 11 شمس (91) آمده است. [13]- به آيه 44 ذاريات (51) توجه فرماييد. [14]- مفهوم آيه به بيان ديگر در آيات 19 و 20 قمر (54) آمده است.