7- مردان و زنان [و پسران و دختران] از ميراث پدر و مادر و نزديكان بهرهاى دارند، بهرهاى معين [1]؛ خواه آن مال اندك باشد يا بسيار. 8- به هنگام تقسيم [ميراث]، اگر خويشاوندان [كم بضاعت] و يتيمان، و بينوايان حضور داشتند، آنها را هم بهرهمندشان كنيد و به شايستگى با آنها سخن گوييد. 9- كسانى كه اگر پس از خود فرزندانى ناتوان بازگذارند و بر [آينده] آنها ترس دارند، بايد [از ستم به يتيمان مردم] بترسند و از خدا پروا كنند و سنجيده و استوار سخن گويند. 10- براستى آنها كه اموال يتيمان را به ستم مىخورند، آتش است كه مىبلعند و به آتشى سوزان درمىآيند. 11- خدا درباره [ارث] فرزندانتان سفارش مىكند كه: بهره پسر دو برابر دختر است؛ و اگر فرزندان [منحصر به دو دختر يا] بيش از دو دختر باشند، دو سوم ميراث متعلق به آنهاست؛ و اگر [فرزند منحصر به] يك دختر بود، نصف ميراث حق اوست؛ در اين حالت كه متوفى فرزند دارد، پدر و مادر هر كدام يك ششم از ميراث [را خواهند برد]، ولى اگر فرزندى نداشته باشد و ميراثبران [تنها] پدر و مادر باشند، سهم مادر ثلث است؛ و اگر متوفى برادرانى [2] داشته باشد، [بدون اينكه برادران ارث برند] سهم مادر يك ششم خواهد بود؛ [اين تقسيم ارث] پس از [انجام] وصيتى است كه كرده [3] يا [پرداخت] وامى است كه دارد؛ شما نمىدانيد كه پدر [و مادر] يا فرزندانتان كدام يك براى شما نافعتر [4] [و به بهرهمندى از ميراث سزاوارتر] ند؛ [چنين تقسيم كنيد] به عنوان فريضهاى از جانب خدا، كه دانايى است فرزانه. [1]- قبل از اسلام در ميان قبايل عرب، زنان و دختران ارث نمىبردند؛ عرب كسى را شايسته ارث مىدانست كه بهتر مىجنگيد؛ ضمناً ميزان سهم ارث در آيات 11 و 176 همين سوره مشخص شده است. [2]- واژه «اخوه» به معنى برادران، بنا به قاعده تغليب، «اخوات» يعنى خواهران را نيز شامل مىشود. [3]- منظور از وصيت همان است كه در آيه 180 بقره (2) مقرر شده است. [4]- به زيرنويس آيه 73 يوسف (12) در مورد برابرى دو واژه نفع و فساد در قرآن توجه فرماييد.