درس اول ويژگيهاى فردى و اخلاقى‌

ولادت‌

يازدهمين جانشين رسول خدا (ص) و سيزدهمين معصوم، در ماه ربيع‌الاخر، سال 232 هجرى قمرى در «مدينه» متولد شد. [1] نام اين مولود مسعود «حسن»، كنيه‌اش «ابو محمّد» و القابش «صامت»، «هادى»، «زكىّ»، «عسكرى»، «سراج»، «مضيئى»، «شافى»، «رضىّ» و «مهتدى» مى‌باشد [2] كه مشهورتر از همه «عسكرى» و «زكىّ» است.

پدر آن حضرت، امام هادى (ع) و مادرش بانوى با فضيلت و دانشمندى به نام «سليل» [3] است. وى در تقوا و پاكيزگى، عفت و پاكدامنى و دانش و بينش، برترين زن روزگار خود بود و شرح حال نويسان از او به عنوان زنى كه عارف به مقام امامت بوده و در رديف نيك كرداران قرار داشته، ياد كرده‌اند. [4]

[1] - ر. ك: مناقب ابن شهر آشوب، ج 4، ص 422؛ كافى، ج 1، ص 503؛ مصباح المتهجّد، شيخ طوسى، ص 733، اعمال ماه‌ربيع الاخر؛ الارشاد، ص 325؛ مصباح كفعمى، ص 511 و 523. نسبت به روز ولادت در منابع ياد شده اختلاف است. در بعضى دهم ربيع الثانى ذكر شده و در بعضى روز جمعه هشتم ماه و در بعضى ديگر، دوشنبه چهارم ماه. اقوال ديگرى نيز در مورد تاريخ ولادت آن حضرت نقل شده است. براى آگاهى بيشتر به بحارالانوار، ج 50، ص 235-238 مراجعه كنيد. دربارۀ مكان ولادت آن حضرت نيز اختلاف است. در بيشتر منابع، مكان ولادت، مدينه ذكر شده است. در بعضى منابع هم «سامرّا» ذكر شده (تذكرة الخواص، ص 324). ابن شهر آشوب پس از اختيار مدينه مى‌نويسد: و نقل شده كه در سامرّا متولد شده است. در روايتى كه صاحب «دلايل الامامه» در ص 223 از قول امام عسكرى نقل كرده، آمده است: «من در ماه ربيع الآخر، سال 232 در مدينه متولد شدم». با اين روايت، آنچه در متن آورده شده، تقويت مى‌گردد.

[2] - ر. ك: مناقب، ابن شهر آشوب، ج 4، ص 421؛ دلايل الامامة، ص 223

[3] - نامهاى ديگرى نيز براى او نوشته‌اند، از قبيل: «سوسن» (كشف الغمة، ج 3، ص 192؛ و تذكرة الخواص؛ ص 324)، «حُدَيْث» (كافى، ج 1، ص 530)، «حُدَيْثَه» (الارشاد، ص 335) و...

[4] - ر. ك: اعيان الشيعه، ج 2، ص 40؛ عيون المعجزات، ص 134