قاضى القضاة نيز از اين جهت مأمور شد ده تن از مزدوران خود را نزد امام بفرستد كه آنان بعدها به عنوان چهره‌هاى قضايى كشور گواهى دهند كه امام (ع) به مرگ طبيعى از دنيا رفته و دست معتمد به خون ايشان آلوده نگشته است.

به نظر ما- صرف نظر از چندين قرينه و شاهد موجود ديگر- دقت در همين جريان تاريخى و اين اقدام دستگاه خلافت در جريان بيمارى امام، ما را به اين حقيقت رهنمون مى‌سازد كه آن حضرت به‌مرگ طبيعى از دنيا نرفته، بلكه به دست معتمد مسموم شده است.

البته محدثان و مورخان بزرگوارى مثل شيخ صدوق [1] و كفعمى [2] بر مسموميّت پيشواى يازدهم توسط معتمد تصريح كرده‌اند. علّامه طبرسى مى‌نويسد:

بيشتر اصحاب ما بر اين عقيده‌اند كه امام عسكرى مسموم شده است ونيز معتقدند پدرش، جدّش و تمامى امامان عليهم‌السّلام با شهادت از دنيا رفته‌اند و در اين زمينه به روايتى از امام صادق مبنى بر اينكه هيچ يك از ما جز با قتل يا شهادت (به وسيله سمّ) از دنيا نرفته است، استدلال مى‌كنند. [3]

با پخش خبر درگذشت امام عسكرى (ع) در «سامرّا» اين شهر يكپارچه غرق در ماتم شد. مردم، بازارها و مغازه‌ها را تعطيل كردند و در حالى كه بر سر و سينه خود مى‌زدند، براى شركت در مراسم تشييع جنازه امام (ع) راهى منزل آن حضرت شدند. [4]

پس از آنكه پيكر مطهّر امام غسل داده شد، فرزندش حضرت مهدى (عج) بر آن حضرت نماز گزارد. [5] نماز ديگرى نيز با حضور جمعيّت توسط «ابو عيسى بن متوكل» برادر خليفه بر جنازه امام خوانده شد، سپس در كنار پدر بزرگوارش به خاك سپرده شد. [6]

[1] - اعتقادات صدوق، ص 122، انتشارات نهضت زنان مسلمان

[2] - المصباح، ص 523، در ضمن جدول

[3] - اعلام الورى، ص 367

[4] - الفصول المهمة، ص 289

[5] - ر. ك. كمال الدّين، ج 2، ص 475؛ بحارالانوار، ج 50، ص 332-333

[6] - بحارالانوار، ج 50، ص 328