جمعه هشتم همان ماه به ديدار پروردگارش شتافت. [1]

عبيداللّه بن خاقان، از سردمداران نظام حكومتى عباسيان، به محض آگاهى از بيمارى امام (ع) توسط جعفر بن على، برادر آن حضرت، نزد معتمد، خليفه عباسى رفت و در حالى كه پنج تن از جاسوسان خليفه همراه او بودند، بسرعت بازگشت و به آنان دستور داد كه در خانه امام (ع) باشند و اخبار و مسائل آنجا را گزارش كنند.

وى چند نفر ديگر را نيز به عنوان پزشك مأمور كرد كه روزى دو بار به امام سربزنند و چون خبر رسيد حال امام رو به وخامت است، دستور داد پزشكان نيز تمام وقت ملازم خانه امام (ع) باشند.

وى در اقدام سوّم، از قاضى القضاة خواست ده نفر از نيروهاى مورد اعتماد خود را بر امام بگمارد و آنان شبانه روز در منزل امام باشند. [2]

دستگاه خلافت عباسى از اين اقدام حساب شده خود، دو هدف مهم داشت:

نخست، كنترل دقيق اوضاع داخلى منزل امام و كسب اطلاع از جانشين آن حضرت و دستگيرى وى.

هدف مهم ديگر، سرپوش گذاشتن روى جنايتى كه نسبت به آن حضرت مرتكب شده و او را مسموم كرده بود.

عبيداللّه به دستور معتمد، چند جاسوس با عنوان پزشك را به منزل امام فرستاد تا در افكار عمومى چنين وانمود كند كه دستگاه خلافت نه تنها عامل به شهادت رسيدن امام نبوده، بلكه با ارسال يك تيم پزشكى به منزل امام و مراقبتهاى ويژه از آن حضرت، نهايت سعى خود را در جهت بهبودى وى كرده است.

[1] - ارشاد، مفيد، ص 345. البتّه از روايت ابو الأديان، خدمتگزار امام برمى‌آمد كه مدت بيمارى آن حضرت بيش از آن چيزى است كه شيخ مفيد نوشته است. وى نقل مى‌كند: «من خدمتگزار امام بودم و نامه‌هاى آن حضرت را به شهرها مى‌بردم. در بيمارى‌اى كه منجر به رحلت او شد، به محضرش رسيدم. نامه‌هايى نوشت و فرمود: اين نامه‌ها را به مداين ببر. مسافرت تو پانزده روز طول مى‌كشد. روز پانزدهم وارد سامرّا مى‌شوى، در حالى كه از خانه من صداى ضجّه و ناله مى‌شنوى و پيكر مرا در حال غسل‌دادن مى‌بينى. (كمال الدين، ج 2، ص 475.) طبق اين روايت مدت بيمارى امام (ع) دست كم پانزده روز بوده است

[2] - كمال الدين، ج 1، ص 42-43؛ بحارالانوار، ج 50، ص 327-328