درس شانزدهم:

مبارزه با افكار و مسلكهاى انحرافى‌

كنار گذاشتن عالمان و راهبران امّت از مسؤوليّت رهبرى جامعه پس از رحلت پيامبر (ص) و روى كار آمدن افراد ناصالح و ناآگاه به سنّت رسول‌خدا (ص) و ناتوانى آنان از پاسخگويى به مشكلات اعتقادى و نيازهاى علمى مردم كه روزانه در برخورد با مسائل مختلف براى آنان پيش مى‌آمد، راه جدايى و فاصله گرفتن از صراط مستقيم حق و گرايش به چپ و راست را بر روى امّت گشود.

خلفا كه علاوه بر رهبرى سياسى، كار تبيين و تفسير دين را نيز عهده‌دار بودند، در زمينه‌هاى اعتقادى ديدگاههايى را مطرح مى‌كردند كه با ديدگاههاى اسلام محمّدى و مكتب علوى فاصله داشت و بطور طبيعى مخالفتهايى را برمى‌انگيخت و آنان كه پاسخهاى خلفا و عالمان دربارى را قانع كننده نمى‌ديدند، راهى ديگر برمى‌گزيدند. و چون دَرِ خانه اهل‌بيت را بسته مى‌ديدند به دَرِ خانه ديگران مى‌رفتند. جاهلان نيز دچار سردرگمى شده نمى‌دانستند به كجا روى بياورند. اين وضعيت، به تدريج منشأ اختلافات و پيدايش گروههاى فكرى در جامعه اسلامى شد.

جلوگيرى از نقل و تدوين حديث، نفوذ افكار يهود در ميان مسلمانان، رسوخ روحيّه دنياطلبى و جعل حديث و تفسير انحرافى دين براى تحكيم پايه‌هاى حكومت و مهمتر از همه كنارزدن «اهل ذكر» از صحنه‌هاى علمى و دينى و سياى به اختلافات دامن زد.

از جمله تلاشهاى مهمّ امامان شيعه اين بود كه در مقابل اين موج ويرانگر فرهنگى بايستند و به پاسخگويى تحريفات و جعليّات بپردازند و حقايق را براى مردم آشكار كنند. چنين حركتى را در زندگى فكرى امام كاظم (ع)- كه افكار و مسلكهاى انحرافى در اوج فعاليّت خود بودند- بوضوح مى‌توان مشاهده كرد.