نام کتاب : زندگی امام موسی کاظم نویسنده : رفیعی، علی جلد : 1 صفحه : 141
مىخواهد كه او را بخوانند تا اجابت كند و از او
درخواست آمرزش كنند تا آنها را بيامرزد. [1]
لازمه پذيرفتن چنين روايتى اعتقاد به جسم بودن و حركت
پروردگار است.
امام كاظم (ع) به مبارزه با اين تفكر پرداخت و در
مقام پاسخگويى از آن فرمود:
«خداوند (هيچگاه به آسمان زمين) فرود نمىآيد، و
(اصولًا) نيازى به فرود آمدن ندارد. در نگاه او دورى و نزديكى مساوى است. نه
نزديكى براى او دور است و نه دورى براى او نزديك. او محتاج به چيزى نيست و همه به
او نيازمندند ....
اما اين گفته كه خداوند فرود مىآيد! گفته كسانى است
كه خداوند را به نقص و زيادت وصف مىكنند. هر متحركى نيازمند محركى است تا آن را
به حركت درآورد يا به كمك آن به حركت درآيد. كسى كه چنين گمانهايى نسبت به خدا
داشته باشد دچار هلاكت شده است.
در توصيف خداوند از صفائى كه او را به نقص و زيادت،
تحريك و تحرك، انتقال و فرود آمدن، برخاستن و نشستن محدود مىكند بپرهيزيد. خداوند
بالاتر و برتر از وصفهاى وصفكنندگان است. [2]»
امام (ع) در اين بيان مستدل و منطقى [3] اعتقاد
قائلين به جسمانيت و حركت خدا را نفى و عقيده درست اسلامى را بيان كرده است.
2- نفى جسمانيّت از خدا: يكى از اعتقادات ملحدان
اعتقاد به جسم بودن پروردگار است. هشامبن حكم پيش از راهيابى به حق چنين اعتقادى
داشت. وقتى نظريه او به استحضار امام كاظم (ع) رسيد در ردّ آن فرمود:
[3] - بيان امام (ع) حاوى دو دليل عقلى است.
نخست اينكه قول به نزول پروردگار به عالم دنيا مستلزم قول به حركت اوست و لازمههر
متحركى خروج آن از نقص بسوى كمال يا از كاستى بسوى زياده است كه در هر دو مورد
تعبير مىشود به خروج از مرحله قوه به فعل. پس چنين موجودى مركب از قوه و فعل است
و هر مركبى ممكنالوجود است. پس لازمۀ چنينى اعتقادى قول به ممكنالوجود
بودن پروردگار است و آن محال است.
و ديگر اينكه چنين پندارى مستلزم قول به
حركت است و هر متحركى نياز به محرك دارد. و از آنجا كه حركت، يك وصف عارضى و حدوثى
است نيازمند دو طرف اضافه است. از يك سو محتاج به قابل (ذات متصف به حركت) و از
سوى ديگر نيازمند فاعل (ذات حركت آفرين) است. و از آنجا كه فاعل مغاير با قابل
است، پس هر متحركى نيازمند محركى است كه مغاير با اوست. اين سخن در مورد فاعل نيز
مطرح است و در نهايت اعتقاد به چنين قولى مستلزم تسلسل باطل است. (اقتباس از حياة
الامام الكاظم (ع)، ج 2، ص 146)
نام کتاب : زندگی امام موسی کاظم نویسنده : رفیعی، علی جلد : 1 صفحه : 141