شد. نيكى كن؛ چنانچه سزاوار نيكى باشد، چه بهتر و اگر سزاوار نيكى نباشد، تو شايسته انجام آن هستى؛ و چنانچه مردى از جانب راستت به تو ناسزا گفت، سپس متوجه جانب چپت شد و عذر خواهى كرد پذيراى عذرش باش.» [1]

خلاصه‌

پيشواى هفتم عليه السلام مظهر كامل فضائل و مكارم اخلاقى بود، چندان كه دوست و دشمن بدان اعتراف داشتند در ذيل به نمودهايى از اخلاق كريمه آن گرامى در دو محور اشاره مى‌كنيم.

الف- اخلاق فردى‌

1- عبادت: پيشواى هفتم عليه السلام در عبادت، يگانه عصر خود بود و كمتر شبى در عمرش سر به بالين آسايش مى‌گذارد. لقب «عبد صالح» براى آن جضرت، بيانگر فزونى عبادت اوست.

2- انس با قرآن: امام كاظم عليه السلام انس ويژه‌اى با قرآن داشت. آن را با لحنى زيبا و با تدبر و تأمل تلاوت مى‌كرد و به هنگام تلاوت محزون مى‌شد چندان كه شنوندگان به گريه مى‌افتادند. به آيات عذاب كه مى‌رسيد قطرات اشك از ديدگانش سرازير مى‌گشت.

3- زهد: موسى بن جعفر عليه السلام پيشواى زاهدان بود و از نعمتهاى دنيوى جز در حدّ ضرورت بهره نمى‌گرفت. آن حضرت علاوه بر آن كه در عمل، روشى زاهدانه داشت و وجودش در اين زمينه الگوى ديگران بود، در سخنان خود، ديگران را به زهد و بى‌رغبتى به دنيا ترغيب مى‌كرد.

ب- اخلاق اجتماعى‌

[1] - اعلام الدين، ص 235