ساعت به طول انجاميد و سپس شاعران وارد شده، به خواندن شعر مى پرداختند و زمانى كه مجلس به پايان مى رسيد خليفه سوار شده و رهسپار منظره سكره مى شد، اين منظره جايگاهى بود كه عزيز باللّه آن را ساخته بود، خليفه درمكانى كه براى وى تدارك ديده شده بود جلوس مى كرد و وزير در جاى ديگرى از آن قرار مى‌گرفت، آنگاه خليفه نخستين اشاره باز كردن سد [1] را صادر مى كرد كه به دنبال آن بابيل و كلنگ آن را باز مى كردند و از دو كناره خليج، طبل هاو بوق ها نواخته مى شد.

هنگامى كه آب خليج آرامش مى يافت، كشتيهاى سوارى ظريف وارد آن مى شدند و پس از آنها كشتيهاى سوارى بزرگ وارد خليج مى شدند كه تعداد آنها به هفت فروند مى رسيد به اين ترتيب: طلايى كه ويژه خليفه بود و در روز مراسم خوشبو كردن استوانه مقياس بر آن سوار مى شد، نقره فام، سرخ، زرد، سبز، لاجوردى، صقلى كه توسّط نجّارى از صقليه ساخته شده و به آن شهر نسبت داده مى شد، اين شناورها در حالى كه به پوشش هاى دبيقى رنگارنگ آراسته بودند و بر قسمت جلوى اين شناورها هلاليها و گردن بندهايى از عنبر و مهره‌هاى آبى آويزان بود، در خليج به حركت در مى آمدند تا اينكه در قسمت خشكى جايگاهى كه خليفه در آن مستقر بود، پهلو مى‌گرفتند.

پس از نماز عصر، خليفه در حالى كه لباسهاى صبح خود را عوض كرده بود با همراهان در خشكى سمت غرب خليج از ميان باغستانها عبور كرده به دروازه قنطره مى رسيدند و آنگاه به سمت راست حركت كرده و رهسپار كاخ مى شدند. [2]

رسم خلفاى فاطمى بر اين بود كه براى دريا نوردانى كه براى شناور خليفه در روز مراسم باز كردن خليج، پا رومى زدند اموال فراوانى را مى بخشيدند چنانكه حاكم بامراللّه، در رمضان سال 415 هجرى اموال و قطعات بزرگ زمين را به اين افراد اهداء كرد. [3]

معز لدين اللّه، نخستين خليفه فاطمى بود كه براى افزايش آب نيل مراسم جشن بر

[1] - اين سدّ خاكى بود كه هر سال پيش از مراسم جشن در سربند خليج، شكسته مى شد.

[2] - قلقشندى، صبح الاعشى، ج 3، ص 515، 517 و مقريزى، ج 2، ص 370 و ابو محاسن، النجوم الزاهر، ج 4، ص 99-100 و عبد الرحمان عبدالتواب، منشاتنا المائيه عبرالتاريخ، قاهره 1963، ص 114.

[3] - مقريزى، اتعاظ الحنفاء، ص 68، ب.