دينار براى حفارى خليج تعيين كرد و كليّه اين مبلغ را در حفّارى تمام خليج به مصرف رساند. [1]

امّا طولى نكشيد كه در عصر مستنصر باللّه، دوباره گل ولاى اين خليج را فرا گرفت و جز هنگام بالا آمدن آب، ديگر قابل استفاده نبود. اين كانال در دوران اسلامى بعد، همچنان وسيله ارتباط رود خانه‌اى بين اسكندريه و قاهره بود مگر زمانى كه رسوبات گل و لاى آن را مى پوشاند، به همين دليل فرمانروايان مماليك نسبت به حفّارى مجّدد ولايروبى آن توجّه ويژه اى داشتند. [2]

به گفته ابن مماتى، كشتيها در خليج اسكندريه در حركت بودند و زاّج، غلّه، كتان، بابونه، شكرو اجناس ديگر را بدانجا حمل مى كردند، چنانچه از اسكندريه نيز چوب و آهن براى ساختن كشتيها حمل مى شد واين عمل در ماه (مسرى) مطابق ماه آب (اگوست) انجام مى گرفت كه آب نيل افزايش مى يافت و خليج اسكندريه پر از آب شد. [3]

ابن سعيد مغربى مى گويد: وقتى كه از آفريقا به اسكندريه آمد، در خليج سوار كشتى شد و به طرف نيل حركت كرد وسپس در نيل سوار گشته تا آنكه به «منية سيرج» در شمال قاهره [4] رسيد، وى همچنين در جاى ديگرى درباره بازرگانى درياى اسكندرانى و درياى حجاز كه در دوران او در فسطاط گذشته است، صحبت به ميان آورده است. [5]

پيش از دوران فاطميان، ادويه هندى از طريق ايله يا قلزم- فرما وارد [6] اسكندريه مى‌شد، كشتيهايى كه مسؤول حمل و نقل ادويه از جزاير شرقى هند به مصر بودند، به دليل وجود صخره هاى مرجانى ناگزير بودند كه روزها حركت كنند و از بيم‌

[1] - مقريزى، الخطط، ج 1، ص 300.

[2] - آقاى عبدالعزيز سالم، تاريخ الاسكندريه و حضارتها، ص 282-292 و صفحات بعد.

[3] - ابن مماتى، قوانين الدواوين، ص 257.

[4] - ابن سعيد، المغرب فى حلى المغرب، ج 1، ص 5.

[5] - همان مدرك، ص 11.

[6] - مسعودى مى گويد: فاصله بين فرما و قلزم يك شب راه بود، از كليّه مناطق پيرامون درياى روم (مديترانه) و درياى چين (اقيانوس هند) انواع كالاها و كارهاى هنرى و هدايا از قبيل عطريات وادويه وداروها و مرواريد و بردگان و ديگر خورد نيها و آشاميدنى‌ها و پوشاك، به اين شهر حمل و تخليه مى شد (مسعودى، التنبيه والاشراف، كتابخانۀ خياط، بيروت 1965، ص 20).