خلاصه درس‌

حضرت على (ع) مى‌فرمايد: از عوامل پيروزى شيطان بر انسانها، مخلوط نمودن حق و باطل با يكديگر است. عكس اهانت آميز «نوز»، شكنجه يك مجتهد كرمانى به خاطر نهى از منكر توسط حكومت وقت و چند حادثه مشابه ناراحتى‌ها و نارضايتيهاى چندين ساله مردم را زياد كرد، كاسه صبرشان لبريز شد و بالاخره سبب حركت مشروطيت گرديد. مشروطيت در ميانه راه، بر اثر نفوذ عوامل غير مذهبى سلامت خود را از دست داد و به يك نهضت انگليسى تغيير ماهيت داد.

جناح مذهبى مشروطيت به رهبرى علماى تهران و با پشتيبانى علماى نجف نقش اصلى را در پيروزى نهضت مشروطيت ايفا نمود. پس از تغيير ماهيت نهضت، علما خود را يا كنار كشيدند، يا به اميد بازگرداندن نهضت‌به مسير اصلى، تا مدّتى همكارى كردند و يا تا پاى چوبه دار، به دفاع از اسلام پرداختند.

مردم نيز به تدريج از مشروطه چيان دلسرد شدند و آن را در اشعار خود و سخنان خود منعكس نمودند.

جناح غير مذهبى مشروطه از چند گرايش تركيب يافته بود: اوّل بابى‌ها كه به دليل اعدام رهبرشان توسط حكومت قاجار، كينه اين حكومت را داشتند. دوّم ملى‌گرايانى كه در صدد باز گرداندن ايران به دوران قبل از اسلام و ترويج آتش پرستى در كشور بودند. سوّم غربزدگانى كه اعتقاد داشتند از فرق سر تا نوك پا بايد فرنگى شد. رهبر اين غربزدگان تقى زاده بود. تقى زاده حزب دمكرات را تأسيس كرد و توسط يكى از اعضاى تروريست خود، تعدادى از چهره‌هاى محبوب مردم را ترور كرد. حزب اجتماعيون يعنى رقيب حزب دمكرات حزبى معتدل بود و بسيارى از سران كشور را در خود جاى داده بود.

پرسش‌

1- چرا نهضت مشروطيت آغاز شد؟

2- نقش اصلى را در پيروزى نهضت مشروطيت، چه كسانى داشتند؟

3- چرا مشروطه خواهان اعتبار خود را به تدريج در ميان مردم از دست دادند؟

4- شهيد شيخ فضل ا ... نورى چرا به شهادت رسيد؟

5- حيدر خان عمو اوغلو چه كارهايى را انجام داد؟

6- حزب دمكرات تقى زاده چه ويژگيهايى داشت؟