درس ششم:

حزب توده ايران‌

(وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يُجادِلُ فِى اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ يَتَّبِعُ كُلَّ شَيْطانٍ مَّريدٍ) [1]

وبعضى از مردم كسانى هستند كه درباره خدا بدون علم و يقين بحث مى‌كنند و ازهر شيطان سركشى پيروى مى‌كنند.

حزب توده‌ايران از بزرگترين ومشهورترين احزاب نيم قرن گذشته بود. اين حزب در طول فعاليت سياسى خود، همواره در راستاى سياستهاى شوروى سابق حركت كرد و با استفاده از امكانات آن كشور، فعاليتهاى فراوانى را براى ترويج كمونيسم در ايران انجام داد. بررسى اين حزب، با پاسخ به پرسشهاى: چه زمانى؟ چه كسانى؟ چگونه؟ و چرا؟ صورت مى‌گيرد.

چه زمانى؟

1- تولد: حزب توده در زمانى تأسيس شد كه كمونيست‌هاى ايران چند تجربه‌ناموفق در تشكيل حزب كمونيست را پشت سر گذاشته بودند. اولين حزب كمونيست ايران در اواخر جنگ جهانى اوّل در باكو تشكيل شده بود. اين حزب كه خود را با اسم «عدالت» معرفى مى‌كرد، قبل از انجام هر كارى، به علت ترور رئيسش شكست خورد.

دومين حزب كمونيست ايران، در تابستان 1299 در بندر انزلى تشكيل شد. اين حزب با خيانت به ميرزا كوچك، سبب شكست نهضت جنگل در برابر رضا خان شد.

در پى تصويب قانون منع فعاليتهاى كمونيستى در سال 1310، حزب كمونيست ايران به فعاليت مخفى پرداخت. ولى در سال 1316 لو رفت و 53 نفر از اعضاى فعّال آن دستگير شدند.

[1] حج، آِیة 4.