نام کتاب : تاریخ روابط خارجی معاصر ایران نویسنده : نظرپور، مهدی جلد : 1 صفحه : 125
پس از جنگ جهانى اوّل، كنفرانس صلح در كاخ ورساى پاريس
جهت تعيين خسارات و سرنوشت سرزمينهاى كشورهاى شكست خورده تشكيل شد و نمايندگان ايران
نيز در آن شركت داشتند كه با مخالفت انگلستان راه به جايى نبردند.
پس از پايان جنگ و انقلاب اكتبر روسيه و به علت خروج نيروهاى
روسيه، آلمان، و عثمانى از صحنه رقابت سياسى در آسيا و خاور ميانه، انگلستان به فكر
انعقاد يك قرارداد استعمارى با ايران افتاد تا از اين طريق كشورمان را بطور غير مستقيم
تحت سلطه خود درآود. امّا پس از اعلام چنين قراردادى، مخالفتهاى داخلى و خارجى با آن
آغاز شده، سرانجام پس از مدتها لغو گرديد.
نيروهاى انقلابى شوروى (بلشويكها) كه در اين زمان با ضد
انقلابيون طرفدار تزار در قفقاز مىجنگيدند، با شكست آنها در قفقاز و عقب نشينى ضد
انقلابيون به ايران، به بهانه سركوب آنها وارد خاك ايران شده و استان گيلان را به تصرف
خود درآورد ند و با كمك كمونيستهاى باكو و چريكهاى جنگل، جمهورى سوسياليستى گيلان را
تشكيل دادند و تلاش ايران براى اخراج آنها به جايى نرسيد.
حضور نيروهاى انگليسى پس از جنگ در ايران كه هزينههاى
زيادى براى دولت و مردم آن كشور داشت، باعث برانگيختن افكار عمومى انگلستان عليه حضور
اين نيروها در ايرن شد و به همين دليل دولت آن كشور به فكر ايجاد يك حكومت مركزى قوّى
و تحت تسلط كامل خود بود و براى اجراى چنين مقاصدى رضاخان ميرپنج و سيد ضياء را در
نظر گرفت كه با يك كودتا به نخست وزيرى و فرماندهى كل قوا رسيدند.
مذاكرات جهت تنظيم يك قرارداد جديد با دولت شوروى كه از
مدتى قبل در مسكو آغاز شده بود، سرانجام منجر به انعقاد عهدنامه مودّت بين دو كشور
شد كه به موجب آن دولت انقلابى روسيه امتيازهاى زيادى به اين واگذار كرد.
پس از استعفاى سيد ضياء، احمد قوام به نخست وزيرى رسيد.
وى چون طرفدار قدرت سوم در ايران بود، با مقامهاى شركت نفت استاندارد اويل وارد مذاكره
شده، امتياز نفت شمال را به آن شركت واگذار كرد كه مورد مخالفت دو كشور روس و انگليس
قرار گرفت. سپس اين امتياز به شركت سينكلر واگذار شد كه آن شركت به دليل كشته شدن ميجر
رابرت ايمبرى كنسوليار سفارت آمريكا و مخالفت انگلستان از حمل نفت از اجراى امتياز
سرباز زد.
نام کتاب : تاریخ روابط خارجی معاصر ایران نویسنده : نظرپور، مهدی جلد : 1 صفحه : 125