درس دوازدهم: حكومت دكتر مصدق و بحران روابط با انگليس‌

يكى از مهمترين مسائلى كه پس از سقوط رضاخان، سياستهاى داخلى و خارجى ايران را تحت الشعاع خود قرارداد قضيه نفت ايران بود. پس از تخليه ايران از سوى نيروهاى شوروى، مجلس چهاردهم بر اساس سياست موازنه منفى دكتر مصدق ضمن ردّموافقت نامه قوام با شوروى، هر گونه امتياز جديد و تشكيل شركتى را كه خارجيان در آن سهيم باشند، ممنوع كرده، خواستار احقاق حق ايران از شركت نفت ايران و انگليس شد كه در زمان ديكتاتورى رضاخان و بدون در نظر گرفتن منافع كامل ايران، تنظيم شده بود. از اين تاريخ به بعد انگلستان در صدد بود كه با افزايش ناچيزى به سهم ايران، قرارداد قبلى را تمديد كند و به همين دليل لايحه الحاقى گس- گلشائيان تهيه شد و به مجلس پانزدهم ارائه گرديد كه با مقاومت اقليت اين دوره مجلس (مكى، بقائى، حائرى زاده، رحيميان و آزاد) رو به رو و با پايان دوره پانزدهم، حل اين مسأله به دوره شانزدهم موكول شد. حضور آيت‌اللّه كاشانى و دكتر مصدق در مجلس شانزدهم باعث شكل گيرى جدّى نهضت ملّى شدن نفت ايران و در نتجيه بحران روابط بين ايران وانگلستان شد كه در اين درس به تبيين آن مى‌پردازيم.

ملّى شدن صنعت نفت و آغاز بحران‌

براى تصويب لايحه الحاقى گس- گلشائيان نياز به يك مجلس يكدست و حرف شنو بود تا زمزمه‌هاى ملّى شدن نفت كه در اين زمان از سوى نيروهاى مذهبى و ملى به گوش‌