درس سيزدهم: سقوط دكتر مصدق و آغاز سلطه مؤثر آمريكا بر ايران‌

پس از جنگ جهانى دوم استعمار پير انگليس به دليل خسارتهايى كه متحمل شده بود، ديگر نمى توانست به عنوان يك قدرت استعمارى، مناطق تحت نفوذ خود را حفظ كند. از اين رو ناچار شد از بعضى نقاط تحت نفوذ خود، خارج شود. از سوى ديگر آمريكا به دليل دور بودن از صحنه جنگ جهانى دوم و نديدن يا نداشتن خسارتهاى جانى و مالى زياد به عنوان يك قدرت اقتصادى و نظامى برتر وارد صحنه سياسى جهان گرديد. ايران يكى از مناطقى بود كه مورد توجّه آمريكاييها قرار گرفت و سياستمداران آن كشور با حيله و نيرنگ و حمايت و ميانجيگرى در مسأله نفت، كم كم سلطه خود را گسترش دادند.

كودتاى 28 مرداد و نقش آمريكا در آن‌

در 25 تير 1331 ه. ش هنگامى كه مصدق نتوانست موافقت شاه را براى گرفتن پُست وزارت جنگ جلب كند استعفا داد و صحنه سياسى را خالى كرد و محمدرضا شاه «احمد قوام»، مهره پير و كهنه كار را به نخست وزيرى منصوب كرد. آيت الله كاشانى كه به ترفندهاى انگلستان براى سرنگونى نهضت پى برده بود، بلافاصله وارد عمل شد و مردم را به صحنه فراخواند و قيام سى تير را رهبرى كرد و با پيروزى كامل به پايان رساند و دوباره مصدق را بر مسند قدرت نشاند. امّا مصدق به علت افكار ملى گرايانه و ليبراليستى كه داشت نه تنها از نفوذ معنوى و توانايى رهبرى آيت الله كاشانى در بسيج و