درس شانزدهم: آمريكا و سياست نظامى‌گرى شاه‌

سياست دو ستونى نيكسون- كيسينجر و نقش ژاندارمى ايران‌

از آغاز رياست جمهورى «نيكسون» و نقش مهمّى كه «هنرى كيسينجر» از ابتدا به عنوان «مشاور امنيت ملى» و سپس وزير خارجه، در هدايت سياست خارجى آمريكا داشت، نقطه عطف جديدى در روابط خارجى ايران و آمريكا به وجود آمد، زيرا از يك سو نيكسون در زمان كودتاى 28 مرداد 1332 ه. ش به عنوان معاون «آيزنهاور»، نقش مهمى در جريان كودتا و بازگرداندن شاه به قدرت داشت و از همان زمان با شاه روابط دوستانه اى برقرار كرده بود و از سوى ديگر كيسينجر نيز كه فرمان ديپلماسى آمريكا را به عهده گرفته بود، يكى از طرفداران شاه در منطقه بود. به همين دليل زمينه لازم براى واگذارى نقش جديد به ايران و تبديل آن به يكى از مهره هاى اصلى و نگهدارنده منافع آمريكا در منطقه فراهم شد. مسأله ديگرى كه در ارتقاى نقش ايران به عنوان يك قدرت منطقه‌اى مؤثر بود، اعلام خروج نيروهاى ا نگليسى از شرق كانال سوئز و منطقه خليج فارس تا آذر 1350 ه. ش و عدم آمادگى آمريكا جهت حضور فيزيكى و تأمين امنيت كشورهاى كوچك و تازه استقلال يافته حاشيه جنوبى خليج فارس و نيز حراست و حفاظت از منابع انرژى منطقه بود كه براى غرب اهميّت حياتى داشت. [1]

تنها كشورى كه مى‌توانست نقش ژاندارمى و امنيت منطقه را تأمين كند، ايران بود. امّا سردمداران آمريكا به اين نتيجه رسيده بودند كه در صورتى كه چنين نقشى به ايران‌

[1] - جنگ قدرتها در ايران، روبين، ص 103-102 و 108-107؛ عقاب و شير، بيل، ص 346-323.