بازرگانى و در نتيجه روابط سياسى آنها با كشورهاى دنيا را بازى كند. به همين دليل مقامهاى بلند پايه جمهورى اسلامى ايران بلافاصله پس از استقلال اين كشورها، آنها را به رسميت شناخته، خواهان گسترش روابط ايران با اين كشورها در تمام زمينه هاى سياسى، فرهنگى، اقتصادى و بازرگانى شدند. [1]

هر چند ايران براى برقرارى ارتباط با اين كشورها با موانع زيادى مانند نفوذ كشور روسيه، سياستهاى آمريكا، اسرائيل و تركيه رو به رو بود، اما به دليل پيوندهاى ديرينه بين ملتهاى مسلمان اين كشورها و مردم مسلمان ايران و موقعيت ممتاز و بى همتاى ايران نسبت به اين كشورها و نقش اين موقعيت در روابط كشورهاى فوق با دنياى خارج و تلاش آنها براى وابستگى كمترشان به روسيه، ايران توانست روابط نسبتاً وسيع و گسترده‌اى با اكثر آنها برقرار كند. همچنين ايران به دليل نقش ميانجيگرى در درگيرى آذربايجان و ارمنستان و جنگ داخلى تاجيكستان و فرونشاندن اين خونريزيها و دعوت اين كشورها براى عضويت اكو و دعوت براى همكارى پنج كشور ساحلى و حاشيه درياى خزر و ... توانسته است نقش مهمى در همگرايى كشورهاى منطقه ايفا نمايد.»

از ميان هشت كشور آسياى ميانه و قفقاز، روابط ايران با دوكشور آذربايجان و تركمنستان بنا به دلايل گوناگونى از جمله مرز مشترك طولانى و ارتباطات اقتصادى، سياسى و فرهنگى زياد از اهميت ويژه اى برخوردار بوده است. با افتتاح خط آهن مشهد- سرخس- تجن و اتصال كشورهاى آسياى ميانه به خليج فارس و اقدام ايران جهت افتتاح راه آهن ايران به آذربايجان، دوره جديدى از روابط ايران با كشورهاى فوق آغاز شده است و اهميت ايران در سياستهاى منطقه افزايش يافته و در آينده نيز اين اهميت بيشتر خواهد شد و ايران در تمام زمينه‌هاى سياسى، اقتصادى و بازرگانى جايگاه مهمى خواهد داشت.

[1] - مجله سياست خارجى، سال نهم، بهار 1374، ص 168-169، مقاله روابط ايران با آسياى مركزى و قفقاز، مهرداد محسنين.

[2] - مجلّه سياست خارجى، سال نهم، بهار، 1374، ص 176-180.