در صورت وقوع جنگ بين انگليس و افغانستان به انگليسيها كمك كند. [1]

تلاشهاى ناكام ديپلماتيك فتحعليشاه براى بازپسگيرى مناطق اشغالى‌

فتحعليشاه فكر مى‌كرد با اتّحاد و دوستى و راههاى ديپلماتيك مى‌تواند شهرهاى اشغالى ايران را بازپس‌گيرد؛ به همين منظور هيأتهاى سياسى را يكى پس از ديگرى به كشورهاى اروپايى اعزام كرد. ابتدا «ميرزا ابوالحسن خان شيرازى» را با هداياى فراوان به دربار روسيه فرستاد تا اسناد عهدنامه گلستان را مبادله كند. همچنين به او دستور داد تا درباره استرداد ايالات از دست رفته ايران با روسها مذاكره كند. «الكساندر اوّل» ابتدا، به نماينده ايران جواب منفى داد. امّا همين كه ناپلئون دوباره در فرانسه به قدرت رسيد، او قول داد كه قسمتى از قفقاز را به ايران پس دهد، ولى با شكست مجدّد ناپلئون در اروپا، دوباره سياست خود را تغيير داده وادعا كرد كه شهرهاى ايران با رضايت ساكنين آنها اشغال شده و دولت ايران نبايد اميد استرداد آنها را داشته باشد. [2]

پس از شكست ناپلئون و به قدرت رسيدن «لويى هجدهم» در فرانسه، فتحعليشاه يكى از سرداران خود به نام سرتيپ «داوُد خان» را با نامه دوستانه به پاريس فرستاد و از پادشاه فرانسه درخواست كرد كه بين ايران و روسيه ميانجيگرى كرده، روسيه را وادار به استرداد شهرهاى ايران كند. امّا «لويى» كه خود از سوى روسيّه و متّفقين او به قدرت رسيده بود، نماينده فتحعليشاه را به بهانه نداشتن استوارنامه نپذيرفته و به نامه او هم جواب نداد. [3]

دولت روسيه در سال 1196 ه ش/ 1817 م، ژنرال «يرمولوف»، فرمانده كل نيروهاى قفقاز را به دربار فتحعليشاه اعزام كرد و از طريق وى پيشنهاد اتّحاد با ايران عليه عثمانى و نيز داير كردن نمايندگى بازرگانى در رشت را داد. تجربه تلخ فتحعليشاه از اتّحاد با كشورهاى اروپايى از يك سو و موضع طرح استرداد شهرهاى ايران از سوى ديگر،

[1] - تاريخ سياسى و ديپلماسى ايران، بينا، ص 194-183.

[2] - تاريخ روابط خارجى ايران، هوشنگ مهدوى، ص 124-123؛ ايران در دورۀ سلطنت قاجار، شميم، ص 93.

[3] - همان، ص 124.