درس چهارم: ناصرالدين شاه و دوران امتيازات و انحصارات (1)

محمد شاه كه در اواخر سلطنت خود دچار بيمارى شده بود، سرانجام در سال 1227 ه ش/ 1848 م، پس از چهارده سال پادشاهى درگذشت. پس از اين حادثه، «ناصرالدين ميرزا» كه با عنوان «وليعهد» ايران در آذربايجان حكومت مى‌كرد، با مساعدت و يارى «ميرزا تقى خان فراهانى (پيشكار وليعهد در آذربايجان و وزير نظام) به پادشاهى رسيد و به مدت پنجاه سال در ايران فرمانروايى كرد.

دوران طولانى پادشاهى ناصرالدين شاه كه زمان ثبات داخلى حكومتى قاجاريه محسوب مى‌شود، از نظر روابط خارجى، داراى فراز و نشيبهاى زيادى است. از حوادث و رويدادهاى مهم اين دوره اختلاف ايران و عثمانى بر سر ناحيه قطور، تيرگى روابط ايران و روسيه به علت اشغال آشوراده به وسيله روسيه، ديپلماسى مستقل امير كبير و قتل او، افزايش نفوذ بيگانگان در امور داخلى ايران پس از قتل اميركبير، روابط ايران با روسيه و انگليس در جنگ كريمه و سرانجام اشغال قسمتى از خاك ايران توسط انگلستان و جدايى هرات و افغانستان براى هميشه از ايران بود.

ادامه اختلافات ايران و عثمانى بر سرناحيه قطور

پس از انعقاد عهدنامه دوم «ارز روم» بين ايران و عثمانى، اين عهدنامه به توشيح محمدشاه رسيد و سپس «ميرزا جوادخان» پيشخدمت محمدشاه جهت مبادله اسناد آن به استانبول رفت. دولت عثمانى به بهانه ابهام در مواد عهدنامه، نظر سفراى روس و