درس دوازدهم: ايران در جنگ جهانى دوّم‌

در سوّم شهريور 1320 ه. ش كشور ما شاهد دو واقعه مهم بود. اوّل، اشغال كشور توسّط قواى متّفقين. ايران در اين جنگ بطور رسمى اعلام بيطرفى كرده بود اما آنها به بهانه‌هاى واهى نيروهاى خود را وارد ايران كردند. دوّم، خروج رضاشاه از ايران. هر چند كه اشغال ايران مصائب و ويرانيهاى فراوانى را بر جاى گذاشت ولى مردم از اينكه با خروج ديكتاتور، آزادى هر چند مقطعى خود را به دست آورده‌اند، بسيار خوشحال بودند. رضاشاه در مسيرش به طرف جنوب آثار و نتايج حكومت بيست ساله خود را كه چيزى جز فقر و فلاكت، ويرانى، قحطى و انواع بيماريهاى واگيردار نبود؛ قبل از خروج از نزديك مشاهده كرد.

چگونگى اشغال ايران‌

پس از حمله آلمان به شوروى سابق و تهديد منافع انگليسيها در ايران و هندوستان و همچنين نگرانى شديد آنها از تسخير چاههاى نفت قفقاز، جنوب ايران و عراق توسّط آلمانيها و به رغم اختلافات ايدئولوژيكى بين نظامهاى كاپيتاليستى و كمونيستى، انگليسيها بسرعت آمادگى خود را جهت اتحاد و همكارى با شورويها اعلام كردند. پس از حصول توافق قرار بر اين شد كه از ايران به عنوان نزديكترين و مطمئن‌ترين راه ارسال سلاح، مهمات و ديگر ملزومات به شوروى استفاده شود. به همين سبب طىّ دو نوبت اولتيماتومهايى از طرف دولتهاى شوروى سابق و انگليس مبنى بر اخراج كارشناسان آلمانى كه به زعم آنها به فعّاليتهاى مشكوكى مشغول بودند به ايران داده شد. دولت ايران‌