درس پانزدهم: كودتاى 28 مرداد و حوادث بعد از آن‌

كودتاى 28 مرداد 1332 ه. ش حاصل هماهنگى ارتجاع داخلى و استعمار خارجى بود. نهضت ملى نفت ايران باعث تضعيف قدرت شاه و اطرافيانش به نفع مردم شده بود.

به همين جهت آنها همواره خواستار تغيير وضع موجود و سركوبى نهضت بودند. از طرف ديگر استعمارگران انگليسى و امريكايى كه جريان موجود را عليه خود مى‌دانستند، در صدد سركوبى كامل آن بر آمدند. در مجموع اين كودتا دو نتيجه كلى در برداشت كه عبارت بودند از: 1- پايان بخشيدن به عمر نهضت ملى نفت 2- تثبيت نهايى حضور آمريكا در ايران.

زمينه‌هاى كودتا

كودتاى 28 مرداد 32 داراى زمينه‌هاى داخلى و خارجى زيادى بود كه به مهمترين آنها بطور اجمال اشاره مى‌شود.

الف- جدايى كاشانى و مصدّق‌

با توجه به سخنان و عملكرد مصدق مى‌توان استنباط كرد كه با اختيارات وسيعى كه وى به دست آورده بود، احساس نياز به حمايت افرادى مانند آيت‌اللَّه كاشانى نمى‌كرد و هر چه از زمان مى‌گذشت فاصله او از رهبر مذهبى نهضت بيشتر و بيشتر مى‌شد.

اختلاف به وجود آمده در بين طرفداران نهضت كه بعد از قيام سى تير روز به روز دامنه‌اش گسترش پيدا مى‌كرد، يكى از زمينه‌هاى اساسى در انجام موفّقيت‌آميز كودتا بود.