درس اوّل: دوره‌هاى تاريخ ايران، تاريخچه اجمالى شاهان قاجار

تعريف و فايده تاريخ‌

درباره تاريخ، تعريفهاى گوناگونى ارائه شده است و در يك تعريف، اجماع نظر نيست. براى جلوگيرى از طولانى شدن كلام و همچنين لزوم ارائه چارچوب معينى از تاريخ براى كسانى كه به مطالعه آن مى‌پردازند، يكى از اين تعريفها كه نسبت به بقيه جامع‌تر است در اينجا ارائه مى‌شود.

«تاريخ عبارت است از سرگذشت يا سلسله اعمال و وقايع و حوادث قابل ذكرى كه به ترتيب ازمنه تنظيم شده باشند.» [1]

دو نكته قابل توجه در اين تعريف وجود دارد: اول اين كه تاريخ مربوط به گذشته است و مربوط به حال و آينده نمى‌شود. ديگر اين كه سلسله حوادث و وقايعى جزء تاريخ محسوب مى‌شوند كه از اهميّت لازم جهت بيان برخوردار باشند.

در اهميّت و فايده تاريخ همين بس كه اگر كسى از آن آگاهى نداشته باشد، نمى‌تواند با جهان پيرامون خود ارتباط برقرار سازد؛ و كسى كه با تاريخ كشور خود آشنا نباشد با جامعه خود بيگانه است و در ترسيم روش زندگى دچار مشكل خواهد بود. گذشته چراغ راه آينده است. همانطور كه براى پيمودن راه در شبِ تاريك نياز به وسيله روشنايى است، پيمودن راه زندگى در هر جامعه‌اى نياز به آشنايى با تاريخ آن جامعه دارد.

[1] تارِیخ سِیاسِی معاصر اِیران، سِید جلال الدِین مدنِی، 2 جلد، ج 1، ص 13.